Khi Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) cắt giảm lãi suất 25 điểm cơ bản vào tháng 9, bản thân động thái này không có gì bất ngờ ^[1]. Điều thu hút sự chú ý của thị trường là dự báo của Fed ám chỉ khả năng cắt giảm thêm vào năm 2025, mặc dù Chủ tịch Jerome Powell đã nhanh chóng nhấn mạnh rằng không có gì là chắc chắn. 

Bằng cách gọi đây là “cắt giảm quản lý rủi ro”, Powell nhấn mạnh rằng chính sách vẫn phụ thuộc vào dữ liệu. Điều này khiến thị trường tự hỏi: liệu đây có phải là khởi đầu thận trọng cho một lộ trình nới lỏng, hay chỉ là một đợt điều chỉnh nhất thời có thể bị đình trệ nếu lạm phát vẫn ở mức cao? 

Ở đây, chúng ta sẽ khám phá xem việc cắt giảm lãi suất thêm có thể có ý nghĩa gì đối với thị trường – từ hành động cân bằng giữa lạm phát và việc làm của Fed và cách các chu kỳ trước cung cấp manh mối, cho đến các hiệu ứng lan tỏa toàn cầu tiềm ẩn và những gì thị trường nên theo dõi chặt chẽ nhất khi chúng ta bước vào quý cuối cùng của năm 2025. 

Những điểm chính 

• Việc cắt giảm lãi suất của Fed vào tháng 9 báo hiệu một lộ trình nới lỏng thận trọng, khi thị trường kỳ vọng sẽ có thêm hai lần cắt giảm nữa vào năm 2025. 
• Các nhà hoạch định chính sách phải cân bằng giữa việc hỗ trợ thị trường lao động đang suy yếu và kiểm soát lạm phát. 
• Ngay cả việc cắt giảm lãi suất dần dần cũng có thể định hình lại lợi suất trái phiếu, định giá cổ phiếu và dòng vốn toàn cầu, khiến uy tín trở nên vô cùng quan trọng. 

Từ một lần cắt đến một chu kỳ 

Sự khác biệt giữa một lần cắt giảm lãi suất và một chu kỳ nới lỏng hoàn toàn không thể lớn hơn. Một lần cắt giảm lãi suất có thể được coi là một sự điều chỉnh trước những thay đổi của tình hình. Nhưng một “chu kỳ cắt giảm lãi suất”? Điều đó sẽ thay đổi phép tính trên thị trường trái phiếu, định giá cổ phiếu và dòng vốn toàn cầu. 

Hình ảnh 1: Lãi suất quỹ liên bang hiệu quả từ năm 1990 đến năm 2025. Nguồn: https://fred.stlouisfed.org/graph/fredgraph.png?g=1Mvb6&height=490  

Lịch sử đã chứng minh rất nhiều. Năm 1995, một đợt “điều chỉnh giữa chu kỳ” đúng lúc đã giúp kéo dài đà tăng trưởng trong nhiều năm. Năm 2019, cái gọi là “cắt giảm lãi suất bảo hiểm” của Powell đã giúp ổn định thị trường trong bối cảnh lo ngại về chiến tranh thương mại. 

Nhưng vào những năm 1970, việc nới lỏng quá nhanh đã khiến Fed phải chật vật để kiềm chế lạm phát, một bước đi sai lầm đã làm ảnh hưởng đến uy tín của Fed trong hơn một thập kỷ. 

Vậy hiện tại chúng ta đang ở đâu? Powell đã khẳng định rõ ràng rằng Fed không đi theo một “lộ trình định sẵn”. Tuy nhiên, thị trường đang nghiêng về giả thuyết rằng động thái hồi tháng 9 không phải là hồi kết, mà là mở đầu cho một lộ trình nới lỏng tiềm năng. 

Để hiểu lý do tại sao có thể có thêm nhiều đợt cắt giảm, chúng ta cần xem xét kỹ lưỡng nguyên nhân thúc đẩy sự thay đổi của Fed. 

Tại sao Fed cắt giảm lãi suất và động thái này có thể đi đến đâu? 

Việc cắt giảm lãi suất vào tháng 9 không phải là để tuyên bố chiến thắng lạm phát. Nó nhằm mục đích quản lý rủi ro trong một nền kinh tế ngày càng bất ổn. 

Thị trường lao động đang bộc lộ những rạn nứt khi tỷ lệ thất nghiệp tăng lên 4,3%, tăng trưởng việc làm chậm lại chỉ còn 22.000 vào tháng 8, và dữ liệu bảng lương trước đó được điều chỉnh giảm mạnh ^[2]. Tuy nhiên, lạm phát, ở mức 2,9% tổng hợp và 3,1% cốt lõi, vẫn cao hơn mục tiêu chính thức 2% của Fed – với thuế quan vẫn đang gây áp lực lên giá cả ^[3]. 

Điều này khiến Fed rơi vào thế khó. Powell thừa nhận thị trường lao động không còn là trụ cột vững chắc như trước nữa, nhưng ông cũng nhấn mạnh chính sách vẫn phụ thuộc vào dữ liệu. “Việc cắt giảm lãi suất để quản lý rủi ro” của ông đã nắm bắt được tình thế tiến thoái lưỡng nan: nới lỏng đủ để hỗ trợ việc làm, nhưng không quá nhiều đến mức lạm phát bùng phát trở lại. 

Con đường phía trước vẫn còn chưa chắc chắn. Mỗi báo cáo lạm phát và bảng lương được công bố đều có thể làm thay đổi cán cân giữa việc nới lỏng thêm hay tạm dừng. Để giúp thị trường hiểu rõ hơn về con đường này, Fed dựa vào biểu đồ điểm; quan điểm chung hàng quý từ Hội đồng Thống đốc Fed về hướng đi tiếp theo của lãi suất. 

Biểu đồ chấm: Giải mã những tín hiệu của Fed 

Biểu đồ dot-plot tháng 9 đã cho thị trường thấy rõ nhất quan điểm hiện tại của Fed. Các nhà hoạch định chính sách hiện kỳ vọng lãi suất chính sách sẽ kết thúc năm 2025 ở mức khoảng 3,81%, giảm so với mức dự báo 4,06% hồi tháng 6. 

Điều đó ngụ ý sẽ có thêm hai lần cắt giảm lãi suất 0,25 điểm phần trăm trong năm nay, nhưng không có chu kỳ cắt giảm lãi suất mạnh mẽ nào. Ngoài ra: 

• Cuối năm 2026: 3,30% (chỉ dự kiến cắt giảm thêm một lần nữa) 
• Cuối năm 2027: 3,15% 
• Dài hạn: ~3,12% 

Thông điệp rất rõ ràng: đây không phải là một phương pháp cắt giảm triệt để. Đây là một lộ trình dần dần được thiết kế để giảm bớt áp lực tài chính mà không gây ra lạm phát mới. Hãy coi đó là “nới lỏng bảo hiểm” – thận trọng, cân nhắc kỹ lưỡng và luôn phụ thuộc vào việc công bố dữ liệu tiếp theo, hay nói cách khác là hoàn toàn “phụ thuộc vào dữ liệu”. 

Tại sao điều này lại quan trọng? 

Đối với thị trường, ngay cả một lộ trình nới lỏng nhẹ cũng có tác dụng nếu: 

• Xóa bỏ mức trần cho lãi suất ban đầu 
• Giảm áp lực lãi suất tiền gửi tại các ngân hàng 
• Hỗ trợ các tài sản dài hạn, miễn là lợi suất dài hạn không bị cố định và 
• Đẩy chính sách từ “hạn chế” sang “ít hạn chế hơn”, giảm chi phí trả nợ trước khi thiệt hại về lao động gia tăng 

Hành động cân bằng của Fed với chính trị và uy tín 

Chiến lược hiện tại của Powell là giảm tốc có kiểm soát: cắt giảm vừa đủ để hỗ trợ thị trường lao động đang yếu đi, nhưng vẫn để lại không gian để tạm dừng nếu lạm phát lại tái diễn. 

Lời cảnh báo của ông về “rủi ro hai chiều và không có con đường nào không rủi ro” đã nắm bắt được tình thế tiến thoái lưỡng nan. Sai lầm mà ông quyết tâm tránh là lặp lại năm 2022 (tức là chậm trễ trong việc ứng phó với lạm phát lúc bấy giờ và lại chậm trễ trong việc ứng phó với sự suy yếu của thị trường lao động hiện nay). 

Tuy nhiên, thách thức của Fed không chỉ giới hạn ở kinh tế. Fed còn phải bảo vệ uy tín và tính độc lập của mình. Quyết định 11-1 tháng 9 đã bộc lộ sự bất đồng quan điểm, với việc Stephen Miran kêu gọi cắt giảm lãi suất sâu hơn 50 điểm cơ bản, đặt ra câu hỏi về mức độ thống nhất thực sự của ủy ban ^[4]. 

Điều này quan trọng bởi vì thị trường không chỉ giao dịch dựa trên các động thái chính sách của Fed. Họ còn giao dịch dựa trên nhận thức rằng những động thái này được thực hiện mà không bị ảnh hưởng bởi chính trị. Với việc thuế quan đẩy lạm phát lên cao, cuộc bầu cử giữa nhiệm kỳ đang đến gần và những thách thức pháp lý đang nổi lên, Powell phải chứng minh rằng các quyết định về lãi suất được thúc đẩy bởi dữ liệu chứ không phải chính trị. 

Lộ trình nới lỏng thận trọng phản ánh hành động cân bằng này. Bằng cách kết hợp các đợt cắt giảm dần dần với việc tiếp tục thu hẹp bảng cân đối kế toán, Fed phát đi tín hiệu rằng họ sẽ không từ bỏ kỷ luật. Thông điệp ngầm: nới lỏng lãi suất mà không để thị trường tin rằng cuộc chiến chống lạm phát đã kết thúc. 

Đối với thị trường, uy tín chính là tiền tệ thực sự. Định hướng tương lai chỉ hiệu quả nếu thị trường tin tưởng Fed sẽ hành động độc lập và nhất quán. Những năm 1970 vẫn là câu chuyện cảnh báo, khi áp lực chính trị làm lu mờ chính sách, uy tín sụp đổ, và kỳ vọng lạm phát trở nên bất ổn. 

Khi đó, phải cần đến Chủ tịch Fed mới (Paul Volcker) để tăng lãi suất Quỹ Fed lên gần 20% nhằm mục đích cuối cùng là đè bẹp lạm phát. Powell biết rằng niềm tin vào ngân hàng trung ương quý giá hơn nhiều so với mức cao tạm thời đạt được sau khi cắt giảm 0,25 điểm phần trăm. 

Thị trường đi trước Fed 

Luôn có khoảng cách giữa những gì Fed nói và những gì thị trường kỳ vọng . Powell gọi động thái của tháng 9 là “cắt giảm quản lý rủi ro” và nhấn mạnh sự phụ thuộc vào dữ liệu. 

Tuy nhiên, thị trường hiện đang nghiêng về khả năng nới lỏng chính sách. 

• Thị trường chứng khoán tăng vọt, với Chỉ số S&P 500 và Chỉ số Nasdaq chạm mức cao kỷ lục sau khi biểu đồ dot-plot cho thấy sẽ có thêm nhiều đợt cắt giảm lãi suất. Tuy nhiên, đà tăng này tỏ ra thận trọng. Các đợt điều chỉnh trong ngày cho thấy sự bất ổn đang diễn ra trên thị trường về việc liệu một chu kỳ nới lỏng toàn diện có đang diễn ra hay không. Điều này phù hợp với thông điệp của Powell: lãi suất vẫn ở mức cao, rủi ro lạm phát vẫn còn, và việc chuyển tiếp thuế quan có thể làm phức tạp thêm lộ trình hạ lãi suất chính sách. 
• Lợi suất trái phiếu kho bạc tăng ở cả kỳ hạn ngắn và dài hạn. Lợi suất trái phiếu ngắn hạn giảm nhẹ do kỳ vọng giảm bớt, sau đó phục hồi khi lo ngại về lạm phát và giọng điệu thận trọng của Powell xuất hiện. Lợi suất trái phiếu dài hạn dường như phản ánh rủi ro lạm phát và kỳ vọng lãi suất thực tế đang thay đổi. 
• Thị trường tương lai hiện đang định giá khả năng cao sẽ có thêm hai lần cắt giảm lãi suất nữa vào cuối năm. Tuy nhiên, phần lớn sự lạc quan đó có thể đã được phản ánh vào giá. Một số người tham gia thị trường cảnh báo rằng kỳ vọng có thể đang đi trước thực tế, đặc biệt nếu lạm phát tiếp tục gia tăng và buộc Fed phải giảm tốc độ. 

Kết quả là gì? Thị trường đang đi trước lộ trình nới lỏng tiềm năng của Fed. Năm 2019, ban đầu thị trường phản ứng tích cực, mặc dù sau đó các cú sốc bên ngoài đã chiếm ưu thế. 

Nhưng nếu con đường đi chệch hướng, dù là do lạm phát bùng phát, bất ngờ trên thị trường lao động hay cú sốc bên ngoài, thì sự thất vọng và biến động có thể nhanh chóng xảy ra. 

Con dao hai lưỡi của việc kiếm tiền dễ dàng hơn 

Việc cắt giảm lãi suất không bao giờ là một chiều. Một mặt, việc nới lỏng tiền tệ thường nới lỏng các điều kiện tín dụng. Các công ty có thể tái cấp vốn với chi phí thấp hơn, các hộ gia đình có thể tiếp cận chi phí vay thấp hơn, và những người tham gia thị trường đôi khi phải chịu nhiều rủi ro hơn. 

Đồng đô la yếu hơn cũng có thể tạo thuận lợi cho các nhà xuất khẩu Mỹ, đồng thời hỗ trợ giá hàng hóa, từ dầu mỏ đến kim loại công nghiệp. Nhưng mặt trái của vấn đề lại sắc bén hơn. Nếu lạm phát tiếp tục diễn biến phức tạp, dù là do thuế quan, cú sốc năng lượng hay căng thẳng chuỗi cung ứng, Fed có thể rơi vào chu kỳ dừng rồi lại tăng, chỉ cắt giảm để đảo ngược xu hướng. 

Kiểu chính sách thay đổi thất thường như vậy làm xói mòn niềm tin. Rủi ro tín nhiệm cũng tai hại không kém: sau nhiều năm kiên trì với chính sách “nâng cao lãi suất trong thời gian dài hơn” để vượt qua lạm phát, việc đột ngột chuyển hướng sang nới lỏng rủi ro đã gửi tín hiệu đến thị trường rằng các nhà hoạch định chính sách đã chớp mắt quá sớm. 

Gợn sóng toàn cầu của một Fed mềm mỏng hơn 

Cục Dự trữ Liên bang không chỉ thiết lập chính sách cho Mỹ; xét đến tầm quan trọng của đồng đô la Mỹ, Fed còn thiết lập nhịp điệu cho dòng vốn toàn cầu. 

• Dòng vốn chảy: Fed nới lỏng hơn thường kích hoạt dòng vốn chảy vào châu Á và các thị trường mới nổi, nơi lợi suất có vẻ hấp dẫn hơn khi lãi suất của Mỹ giảm xuống 
• Các ngân hàng trung ương khác: Các nền kinh tế phụ thuộc vào đồng đô la, chẳng hạn như các quốc gia vùng Vịnh, đã bắt chước bằng cách cắt giảm lãi suất. Các ngân hàng khác có thể buộc phải hành động nếu đồng tiền của họ tăng giá quá mức. 
• Hàng hóa và thương mại: Đồng đô la yếu hơn thường hỗ trợ nhu cầu hàng hóa, mang lại lợi ích cho các nhà xuất khẩu từ Mỹ Latinh đến Đông Nam Á 

Nhưng ở đây, nhận thức cũng quan trọng như chính sách. Nếu thị trường toàn cầu coi việc cắt giảm lãi suất của Mỹ là “bảo hiểm” cho một giai đoạn khó khăn, sự lạc quan có thể tăng lên. Nếu họ hiểu chúng là phản ứng trước những khó khăn sâu sắc hơn, tâm lý e ngại rủi ro có thể nhanh chóng xuất hiện. 

Bài học từ các chu kỳ trước 

Như câu nói: “Lịch sử không lặp lại, nhưng nó vẫn có vần điệu”. Dưới đây là cái nhìn nhanh về một số vụ việc cắt giảm lãi suất trong quá khứ. 

• 1995: Một sự điều chỉnh khiêm tốn giữa chu kỳ đã kéo dài thời kỳ mở rộng, cổ phiếu tăng giá và lạm phát được kiểm soát – nói cách khác, nó thường được mô tả là “hạ cánh mềm” theo sách giáo khoa mà các ngân hàng trung ương hướng tới. 
• 2001: Việc cắt giảm mạnh sau sự sụp đổ của dot-com đã làm giảm bớt tác động nhưng suy thoái vẫn xảy ra 
• 2019: Việc cắt giảm bảo hiểm đã xoa dịu sự lo lắng và nâng đỡ thị trường trong bối cảnh cuộc chiến thương mại đang diễn ra giữa Mỹ và Trung Quốc, nhưng rồi lại bị đại dịch nhấn chìm. 

Bài học rút ra là gì? Việc cắt giảm có thể kéo dài thời kỳ tăng trưởng, làm dịu đi suy thoái, hoặc phản tác dụng nếu không đúng thời điểm. Kết quả phụ thuộc vào bối cảnh, xu hướng lạm phát, sức khỏe thị trường lao động và các cú sốc bên ngoài. 

Sau năm 2025: Con đường chia đôi 

Nhìn lại năm nay, có ba kịch bản chính chi phối cuộc tranh luận: 

1. Hạ cánh mềm: Cắt giảm vừa phải giúp ổn định tăng trưởng, lạm phát giảm dần và đà tăng trưởng kéo dài đến năm 2026. 

2. Nguy cơ đình lạm: Tăng trưởng chậm lại, thất nghiệp tăng và lạm phát trở nên khó kiểm soát, khiến Fed bị mắc kẹt giữa các nhiệm vụ. 

3. Thắt chặt lại: Nếu việc nới lỏng vượt quá giới hạn và lạm phát tăng tốc trở lại, Fed có thể buộc phải tăng lãi suất một lần nữa vào năm 2026, đây là một kết quả đau đớn nhưng có thể xảy ra. 

Thị trường có xu hướng phản ứng tích cực khi đường lối chính sách có vẻ ổn định, nhưng lịch sử cho thấy khả năng xảy ra va chạm, đi chệch hướng và thậm chí là quay đầu là cao hơn. 

Những điều thị trường thực sự nên theo dõi 

Đối với các nhà quan sát thị trường, chìa khóa không phải là cuộc họp tiếp theo của Ủy ban Thị trường Mở Liên bang (FOMC). Mà là việc hiểu được cách các chu kỳ tác động lên các yếu tố cơ bản: 

• Các nhà phân tích thường coi lĩnh vực nào được hưởng lợi nhiều nhất từ chi phí tài trợ rẻ hơn? 
• Những loại công ty nào trong lịch sử vẫn có thu nhập ổn định ngay cả khi tăng trưởng chậm lại? 
• Ai thường được lợi từ đồng đô la yếu hơn và dòng chảy thương mại toàn cầu mạnh hơn? 

Đây là những loại câu hỏi mà những người tham gia thị trường thường cân nhắc. Lãi suất định hình sân chơi, nhưng khả năng phục hồi, bảng cân đối kế toán và độ bền vững của lợi nhuận quyết định ai sẽ chiến thắng. 

Xem giá ở đâu? 

Đợt cắt giảm lãi suất hồi tháng 9 rất quan trọng, nhưng nó là tín hiệu cho thấy nhiều đợt cắt giảm tiếp theo mới thực sự thay đổi cục diện. Fed đang cố gắng cân bằng giữa hai lựa chọn: cắt giảm vừa đủ để bảo vệ việc làm, nhưng không quá nhiều đến mức lạm phát quay trở lại. 

Nếu lịch sử là một chỉ dẫn, thì kết quả phụ thuộc ít vào ý định của Fed mà nhiều hơn vào dữ liệu tiếp theo. 

Mỗi con số lạm phát, mỗi số liệu bảng lương, và mỗi báo cáo tiền lương đều sẽ định hình lộ trình lãi suất. Đối với thị trường, điều đó có nghĩa là họ sẽ ít tập trung vào đợt cắt giảm 25 điểm cơ bản gần đây nhất, và tập trung nhiều hơn vào diễn biến kinh tế trong năm 2026. 

Thẩm quyền giải quyết