Thị trường ngày 5 tháng 8 chìm trong biển đỏ, cảnh tượng đổ nát lan rộng khắp nơi. Với sự sụt giảm của tiền điện tử, dầu mỏ , cổ phiếu và lợi suất trái phiếu kho bạc – và giá vàng giao ngay bắt đầu có xu hướng giảm – dường như không nơi nào là an toàn. 

Sự kiện khởi đầu cho mọi thứ dường như khá vô hại: quyết định của ngân hàng trung ương Nhật Bản về việc tăng lãi suất chỉ 0,25% vào ngày 31 tháng 7 năm 2024 ^[1]. Điều này đã châm ngòi cho làn sóng tháo gỡ hàng loạt giao dịch chênh lệch lãi suất trên khắp các thị trường toàn cầu, dẫn đến làn sóng bán tháo mạnh mẽ mà chúng ta đang chứng kiến. 

Để hiểu lý do, trước tiên chúng ta cần xem xét một chiến lược giao dịch thường được áp dụng, đó là giao dịch chênh lệch lãi suất. 

Những điểm chính 

• Việc ngân hàng trung ương Nhật Bản tăng lãi suất nhẹ đã gây ra làn sóng tháo gỡ giao dịch chênh lệch lãi suất trên toàn cầu, dẫn đến làn sóng bán tháo đáng kể trên nhiều thị trường tài chính khác nhau, bao gồm tiền điện tử, dầu mỏ và cổ phiếu. 
• Giao dịch chênh lệch lãi suất liên quan đến việc vay bằng loại tiền tệ có lãi suất thấp để đầu tư vào tài sản có lợi suất cao hơn. 
• Những thay đổi về lãi suất của ngân hàng trung ương, như thay đổi gần đây của Ngân hàng Nhật Bản, có thể làm thay đổi đáng kể lợi nhuận của giao dịch chênh lệch lãi suất, gây ra những điều chỉnh trên diện rộng trên thị trường tài chính toàn cầu. 

Hiểu về giao dịch chênh lệch lãi suất 

Trước khi đi sâu vào những phức tạp của việc thực hiện giao dịch chênh lệch lãi suất, điều quan trọng là phải nắm được những nguyên tắc cơ bản về cách thức hoạt động của chiến lược này. 

Giao dịch chênh lệch lãi suất là gì? 

Trong giao dịch chênh lệch lãi suất, nhà đầu tư vay một loại tiền tệ có lãi suất thấp để đầu tư vào một tài sản có lợi suất cao hơn (hoặc một loại tiền tệ có lãi suất cao hơn). 

Ý tưởng là lợi nhuận từ tài sản hoặc loại tiền tệ có lợi suất cao hơn sẽ trang trải chi phí vay loại tiền tệ có lãi suất thấp hơn, với nhà đầu tư bỏ túi khoản chênh lệch dưới dạng lợi nhuận ròng. 

Sự chênh lệch giữa hai loại tiền tệ trong giao dịch chênh lệch lãi suất càng lớn thì khả năng sinh lời của giao dịch đó càng cao. 

Ví dụ về giao dịch chênh lệch lãi suất 

Hãy cùng xem xét cách thức hoạt động của giao dịch chênh lệch lãi suất tiền tệ. Giả sử đồng tiền A có lãi suất 0,1% và đồng tiền B có lãi suất 4,5%, một nhà giao dịch ngoại hối có thể thiết lập giao dịch chênh lệch lãi suất để có khả năng kiếm lời. 

Để làm như vậy, nhà giao dịch bán khống đồng tiền có lãi suất thấp hơn (Đồng tiền A) trong khi đồng thời mua vào đồng tiền có lãi suất cao hơn (Đồng tiền B). Nói cách khác, họ vay Đồng tiền A để mua Đồng tiền B. 

Tiềm năng lợi nhuận của giao dịch chênh lệch lãi suất 

Sử dụng ví dụ trên, tiềm năng lợi nhuận của giao dịch chênh lệch tỷ giá hối đoái này có thể được tính như sau, giả sử số tiền danh nghĩa là 100.000 đô la. 

• [(0,045 – 0,001)/365] x 100.000 đô la = 12 đô la/ngày (xấp xỉ). 

Lưu ý rằng kết quả thực tế có thể khác nhau vì các ngân hàng sử dụng lãi suất qua đêm thay đổi từng ngày. 

Như bạn thấy, giao dịch chênh lệch lãi suất tiền tệ có khả năng tạo ra một dòng lợi nhuận ổn định. Mặc dù lợi nhuận tiềm năng không quá lớn, giao dịch chênh lệch lãi suất có thể được thực hiện bằng cách sử dụng đòn bẩy (như thường thấy trong giao dịch ngoại hối) để tăng lợi nhuận lên mức sinh lời. Trong ví dụ giả định của chúng ta, đòn bẩy 10:1 sẽ tăng lợi nhuận tiềm năng lên 120 đô la mỗi ngày. Tuy nhiên, điều quan trọng cần lưu ý là mặc dù đòn bẩy có thể cải thiện lợi nhuận, nhưng nó cũng làm tăng rủi ro, có khả năng khuếch đại thua lỗ cũng như tăng lợi nhuận. 

Ngoài ra, đừng quên rằng giá trị của các loại tiền tệ liên tục biến động do vô số yếu tố ảnh hưởng đến tỷ giá hối đoái. Điều này tạo ra tiềm năng lợi nhuận bổ sung cho giao dịch chênh lệch lãi suất, giúp tăng giá vốn bên cạnh doanh thu lãi suất hàng ngày. 

Lợi ích của giao dịch chênh lệch lãi suất 

Chịu được rủi ro 

Chắc chắn, giao dịch chênh lệch lãi suất chỉ hiệu quả khi cả hai loại tiền tệ duy trì mức chênh lệch lãi suất đủ lớn. Điều này có nghĩa là giao dịch chênh lệch lãi suất hoạt động tốt trong giai đoạn biến động thấp , khi các loại tiền tệ được giao dịch vẫn giữ nguyên tỷ giá cố định với nhau. 

Đây cũng là lý do tại sao giao dịch chênh lệch lãi suất (carry trade) là một chiến lược phổ biến, vì chúng mang lại rủi ro thấp hơn so với các chiến lược ngoại hối khác . Ý tưởng là tiếp tục kiếm được dòng tiền lãi ổn định, trong khi bất kỳ khoản tăng giá vốn nào cũng được coi là một khoản thưởng. 

Đa dạng hóa danh mục đầu tư 

Giao dịch chênh lệch lãi suất cũng có thể được áp dụng trên nhiều loại tài sản khác nhau để phân tán rủi ro và tránh bị tập trung quá mức trên thị trường ngoại hối. Điều này có thể đạt được bằng cách vay một loại tiền tệ có lãi suất thấp và sau đó sử dụng nó để mua cổ phiếu hoặc trái phiếu được định giá bằng một loại tiền tệ có lợi suất cao hơn. 

Rủi ro và thách thức của giao dịch chênh lệch lãi suất 

Tất nhiên, không có chiến lược giao dịch nào không có điểm yếu và giao dịch chênh lệch lãi suất cũng không ngoại lệ. 

Chiến lược giao dịch chênh lệch lãi suất (carry trade) dễ bị tổn thương trong môi trường biến động cao, khi giá trị của cả hai tài sản được sử dụng trong giao dịch có thể tăng hoặc giảm mạnh trong một khoảng thời gian ngắn. Rủi ro biến động này càng tăng cao nếu sử dụng đòn bẩy trong giao dịch. 

Biến động thị trường tăng lên khi sự bất ổn và sợ hãi gia tăng trên thị trường; điều này có thể xuất phát từ nhiều yếu tố như hiệu suất kinh tế bất ngờ, thay đổi chính sách và – quan trọng nhất – chính sách lãi suất của ngân hàng trung ương . 

Khi các ngân hàng trung ương thay đổi lãi suất, điều này sẽ gây ra tác động đáng kể đến tỷ giá hối đoái giữa các loại tiền tệ, làm giảm lợi nhuận của giao dịch chênh lệch lãi suất. Các nhà đầu tư sau đó có thể chuyển sang các loại tiền tệ khác khi họ tiếp tục tìm kiếm lợi nhuận. 

Hãy nhớ rằng thị trường có thể phi lý và những dấu hiệu can thiệp từ các ngân hàng trung ương có thể đủ để khiến các cặp tiền tệ giảm giá, biến một giao dịch chênh lệch lãi suất có lợi nhuận thành một giao dịch thua lỗ. 

Giao dịch chênh lệch lãi suất tác động đến thị trường tài chính như thế nào – Câu chuyện về đồng Yên Nhật 

Bây giờ chúng ta đã thảo luận về những nguyên tắc cơ bản của giao dịch chênh lệch lãi suất, hãy tiếp tục câu chuyện về đồng Yên Nhật và vai trò của nó trong cuộc suy thoái thị trường hiện nay. 

Hãy nhớ rằng giao dịch chênh lệch lãi suất phụ thuộc vào tính ổn định của các loại tiền tệ được sử dụng trong giao dịch. 

Kể từ năm 1995, đồng Yên được giữ ở mức lãi suất từ 0% đến 0,5%; trên thực tế, từ năm 2016 đến tháng 2 năm 2024, đồng Yên có lãi suất âm 0,1% ^[2]. 

Vì vậy, trong khoảng hai thập kỷ, Yên Nhật là một trong những loại tiền tệ ổn định nhất hiện có, thúc đẩy các nhà giao dịch ngoại hối liên tục nhắm mục tiêu vào JPY cho các chiến lược giao dịch chênh lệch lãi suất của họ. 

Chiến lược này được biết đến với tên gọi là giao dịch chênh lệch lãi suất được tài trợ bằng đồng yên và ước tính có tổng giá trị lên tới 4 nghìn tỷ đô la Mỹ ^[3]. 

Vào tháng 7 năm 2024, Ngân hàng Nhật Bản đã tăng lãi suất đồng Yên lên 0,25%, khiến đồng tiền Nhật Bản mạnh lên so với các đồng tiền chính khác ^[4]. Sự tăng giá này cũng thu hút các nhà đầu tư ngoại hối mua vào đồng Yên để tạo ra sự tăng giá vốn, với nhu cầu tăng thêm càng tạo thêm áp lực tăng giá lên đồng Yên. 

Điều này đã làm gián đoạn thị trường ngoại hối, khiến các giao dịch chênh lệch lãi suất được tài trợ bằng đồng yên đột nhiên trở nên kém lợi nhuận hơn. Các nhà đầu tư, giờ đây đang phải đối mặt với thua lỗ ngoại hối và lãi suất cao hơn cho các khoản vay bằng đồng yên, đã vội vã tháo gỡ các giao dịch chênh lệch lãi suất được tài trợ bằng đồng yên. 

Nhiều người đang bán cổ phiếu Hoa Kỳ và các tài sản khác để lấy USD, sau đó chuyển đổi lại thành JPY để trả các khoản vay bằng yên. 

Tại thời điểm viết bài, việc tháo gỡ giao dịch chênh lệch lãi suất toàn cầu được tài trợ bằng đồng yên ước tính lên tới 500 tỷ đô la Mỹ – mà các nhà phân tích cho rằng mới chỉ hoàn thành được một nửa ^[5]. Tổng cộng, chúng ta có thể thấy khoảng 1 nghìn tỷ đô la Mỹ giao dịch chênh lệch lãi suất được tháo gỡ vào cuối năm nay. 

Có phải việc Ngân hàng Nhật Bản tăng lãi suất là nguyên nhân duy nhất? 

Có vẻ như đổ lỗi cho Nhật Bản về tình trạng hỗn loạn hiện nay của thị trường, nhưng như vậy thì quá đơn giản. Suy cho cùng, các yếu tố kinh tế toàn cầu rất phức tạp và thường diễn biến theo những cách không ngờ tới. 

Việc Nhật Bản tăng lãi suất trùng với thời điểm thị trường lao động Mỹ suy yếu, khi tỷ lệ thất nghiệp tăng lên 4,3% vào tháng 7 ^[6]. Chỉ số bất ngờ này được coi là dấu hiệu cho thấy Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) đã giữ lãi suất ở mức quá cao trong thời gian quá dài, làm dấy lên lo ngại về một cuộc suy thoái sắp xảy ra. 

Ngoài ra, cũng có những lo ngại rằng đà tăng trưởng gần đây của thị trường chứng khoán – được thúc đẩy bởi sự lạc quan vào AI – có thể đang chững lại, khi các nhà đầu tư đang chuẩn bị cho một đợt điều chỉnh thị trường. Điều này đã xảy ra với kết quả kinh doanh đáng thất vọng của Intel và Amazon, khiến Nasdaq giảm 2,43% vào đầu tháng 8 ^[7]. 

Và chúng ta đừng quên những bất ổn toàn cầu đáng kể khác, bao gồm cuộc chiến tranh Nga-Ukraine đang diễn ra, nền kinh tế Trung Quốc tiếp tục suy yếu và những luồng gió chính trị thay đổi khi Joe Biden rút lui khỏi cuộc bầu cử Tổng thống Hoa Kỳ . 

Mỗi sự kiện này, không chỉ riêng việc tăng giá đồng Yên, đều nên được coi là những yếu tố góp phần vào sự suy thoái của thị trường chứng khoán hiện nay. 

Giao dịch các cổ phiếu và cặp tiền tệ phổ biến trên toàn cầu với Vantage thông qua CFD 

Giao dịch chênh lệch lãi suất (carry trade) có thể hoạt động tốt trong điều kiện phù hợp và có thể mang lại cơ hội lợi nhuận tiềm năng, cũng như tăng giá vốn từ biến động ngoại hối. Mặc dù giao dịch chênh lệch lãi suất được tài trợ bằng đồng yên đang giảm mạnh, nhưng điều này không có nghĩa là các nhà đầu tư nên từ bỏ hoàn toàn chiến lược phổ biến này. 

Xét cho cùng, lãi suất 0,25% vẫn tương đối thấp so với một số loại tiền tệ chính, điều này có nghĩa là giao dịch chênh lệch lãi suất vẫn có thể khả thi với cặp tiền tệ phù hợp mặc dù nó không đảm bảo thành công. 

Ngoài ra, hãy cân nhắc giao dịch hợp đồng chênh lệch (CFD) trên các cổ phiếu và cặp tiền tệ phổ biến để tận dụng biến động giá mà không cần sở hữu trực tiếp cổ phiếu hoặc tiền tệ. 

Tận hưởng sự linh hoạt trong việc mua hoặc bán và tiết kiệm chi phí giao dịch với mức phí thấp và minh bạch của Vantage. Mở tài khoản thực ngay và bắt đầu giao dịch. 

Tài liệu tham khảo: