Một tiêu đề đang bắt đầu làm rung chuyển Phố Wall: Tổng thống Trump đang gia tăng áp lực lên Chủ tịch Cục Dự trữ Liên bang (Fed) Jerome Powell, và một cuộc điều tra chính thức hiện đang được tiến hành về dự án cải tạo trụ sở chính trị giá 2,5 tỷ đô la của Fed ^[1]. 

Chính quyền Trump đã chỉ trích dự án này là phô trương và phình to, chỉ ra những tiện nghi xa xỉ như phòng ăn VIP và thang máy riêng. 

Để đáp lại, Powell đã kêu gọi Tổng thanh tra Fed tiến hành đánh giá nội bộ, bảo vệ việc cải tạo là cần thiết vì tính toàn vẹn về mặt cấu trúc, sự an toàn và hiện đại hóa. 

Tuy nhiên, tình hình này còn vượt xa chi phí xây dựng. Theo những người trong cuộc, cuộc điều tra có thể được dùng làm cái cớ để cách chức Powell, một động thái mơ hồ về mặt pháp lý, mang tính chính trị và chưa từng có tiền lệ trong lịch sử hiện đại của Hoa Kỳ. 

Đối với các nhà đầu tư, điều này gây ra những lo ngại nghiêm trọng. Tính độc lập của Cục Dự trữ Liên bang là một trong những trụ cột cơ bản của sự ổn định kinh tế. 

Việc làm suy yếu tính độc lập đó có thể dẫn đến sự biến động của thị trường, đồng đô la Mỹ yếu hơn, lợi suất trái phiếu cao hơn và gia tăng nghi ngờ về độ tin cậy của chính sách tiền tệ Hoa Kỳ. 

Nếu Powell bị cách chức hoặc bị gạt sang một bên, điều gì sẽ xảy ra tiếp theo? Và quan trọng hơn, điều này có thể ảnh hưởng thế nào đến thị trường và nhà đầu tư nói chung? Hãy cùng xem xét các kịch bản. 

Những điểm chính 

• Áp lực bãi nhiệm Jerome Powell làm dấy lên lo ngại về tính độc lập của Fed và khả năng bất ổn của thị trường. 
• Phản ứng của thị trường có thể rất khác nhau tùy thuộc vào việc Powell bị thay thế đột ngột, vì lý do chính trị hay bằng một người kế nhiệm đáng tin cậy. 
• Việc mất niềm tin vào quyền tự chủ của Fed có thể ảnh hưởng đến lãi suất, dòng vốn và niềm tin lâu dài vào chính sách tiền tệ của Hoa Kỳ. 

Tại sao sự độc lập của Fed lại quan trọng? 

Cục Dự trữ Liên bang không chỉ là một cơ quan chính phủ. Nó là nhịp đập của hệ thống tài chính toàn cầu, và sự độc lập của nó chính là yếu tố giúp thị trường ổn định, lạm phát được kiểm soát và tài sản của Hoa Kỳ trở nên hấp dẫn đối với thế giới. 

Vì vậy, khi sự độc lập đó bị đe dọa, thị trường bắt đầu lo lắng. Đây là lý do tại sao điều đó lại quan trọng. 

Fed giữ lạm phát ở mức cơ bản 

Các ngân hàng trung ương độc lập không cố gắng giành phiếu bầu, họ đang cố gắng giữ giá cả ổn định. Điều đó có nghĩa là phải đưa ra những quyết định khó khăn, chẳng hạn như tăng lãi suất ngay cả khi điều đó không được lòng dân về mặt chính trị. 

Cựu Chủ tịch Cục Dự trữ Liên bang Ben Bernanke đã cảnh báo rằng nếu Fed trở thành một công cụ chính trị, kỳ vọng lạm phát có thể mất đi sự ổn định, và một khi điều đó xảy ra, mọi thứ sẽ nhanh chóng đảo lộn. Hãy nhìn vào những năm 1970 và mức lạm phát hai con số trong thập kỷ đó. 

Fed ổn định thị trường trong khủng hoảng 

Cho dù là cuộc khủng hoảng tài chính năm 2008 hay đại dịch COVID-19, Fed đều đã can thiệp một cách quyết đoán. 

Tại sao? Bởi vì nó có quyền tự chủ để hành động nhanh chóng và tạo niềm tin cho các thị trường đang hoảng loạn. Sự linh hoạt đó là một thứ xa xỉ sẽ biến mất khi chính trị can thiệp. 

Fed giúp thế giới tiếp tục mua tài sản của Hoa Kỳ 

Sức mạnh kinh tế của Mỹ không chỉ đến từ quy mô. Nó còn đến từ niềm tin. Các nhà đầu tư toàn cầu mua trái phiếu kho bạc Mỹ, nắm giữ đô la Mỹ và đầu tư vào cổ phiếu Mỹ vì họ tin tưởng rằng hệ thống này minh bạch, dựa trên luật lệ và phi chính trị. 

Đó là lý do tại sao các CEO ngân hàng lớn như Jamie Dimon và David Solomon đã lên tiếng bảo vệ sự độc lập của Fed vì họ biết rằng một khi uy tín bị rạn nứt, vốn sẽ bắt đầu chảy đi nơi khác. 

Fed giúp hỗ trợ tăng trưởng dài hạn 

Theo Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF), các nền kinh tế có ngân hàng trung ương độc lập thường có lạm phát thấp hơn và tăng trưởng ổn định hơn ^[2]. Không chịu áp lực từ các chu kỳ bầu cử hay chương trình nghị sự đảng phái, các ngân hàng này tập trung vào các yếu tố cơ bản chứ không phải chính trị. 

Bài học rút ra là gì? Khi các nhà đầu tư tin rằng Fed đang theo dõi dữ liệu chứ không phải theo một kịch bản chính trị, lợi suất sẽ được neo giữ, biến động vẫn trong tầm kiểm soát và phí bảo hiểm rủi ro vẫn ở mức thấp. 

Tuy nhiên, nếu mất đi niềm tin đó, toàn bộ cơ chế định giá trên khắp các thị trường có thể thay đổi chỉ sau một đêm. 

Những cân nhắc về mặt pháp lý và chính trị 

Việc sa thải Chủ tịch Fed nghe có vẻ đơn giản. Nhưng thực tế thì sao? Nó không hề đơn giản chút nào. 

Theo Đạo luật Dự trữ Liên bang, Tổng thống chỉ có thể cách chức Chủ tịch Fed “vì lý do chính đáng”, thường có nghĩa là hành vi sai trái, không phải bất đồng về chính sách. 

Chỉ đơn giản là không thích các quyết định về lãi suất của Powell sẽ không có giá trị tại tòa. Các học giả pháp lý và tiền lệ trong quá khứ gần như đều nhất trí về vấn đề này. 

Trong vụ án Humphrey’s Executor năm 1935 , Tòa án Tối cao đã phán quyết rằng các cơ quan độc lập được bảo vệ khỏi việc sa thải có động cơ chính trị ^[3]. 

Trong khi các chuyên gia pháp lý tranh luận liệu điều này có áp dụng chính xác cho Chủ tịch Fed hay không, thì nó chắc chắn củng cố vị thế pháp lý của Powell và khiến bất kỳ nỗ lực nào nhằm loại bỏ ông đều trở nên khó khăn về mặt pháp lý. 

Theo các nhà phân tích từ Princeton và Viện Brookings, bất kỳ nỗ lực nào nhằm buộc Powell phải ra đi sẽ ngay lập tức gây ra các vụ kiện tụng, từ cả bên trong hệ thống và có thể từ Quốc hội. Điều này đồng nghĩa với việc sẽ có nhiều tháng, thậm chí nhiều năm, các cuộc chiến pháp lý, những dòng tít giật gân và sự bất ổn. 

Thiệt hại có thể vượt ra ngoài phạm vi của Fed 

Ngoài công việc của Powell, điều này sẽ được coi là một cuộc tấn công rộng hơn vào tính độc lập của các thể chế. Điều đó có thể làm xói mòn niềm tin toàn cầu không chỉ vào Fed, mà còn vào toàn bộ hệ thống tài chính và quản lý của Hoa Kỳ. 

Nếu các nhà đầu tư bắt đầu tự hỏi liệu chính trị có chi phối chính sách tiền tệ hay không, hãy dự đoán mức phí bảo hiểm rủi ro cao hơn, nhu cầu trái phiếu kho bạc yếu hơn và những tác động lâu dài đến chi phí đi vay của Hoa Kỳ. 

Việc cố gắng loại bỏ Powell có thể gây ra nhiều thiệt hại hơn là giữ ông ấy tại vị, ngay cả về mặt chính trị. Đây là một bãi mìn pháp lý và thị trường. 

Các kịch bản thị trường có thể xảy ra 

Thị trường rất ghét sự bất ổn, và ít sự kiện nào có thể làm tăng thêm sự bất ổn này hơn việc Chủ tịch Fed bị bãi nhiệm hoặc thay thế. Hãy cùng phân tích ba kịch bản có khả năng xảy ra nhất, và ý nghĩa của từng kịch bản đối với thị trường và các loại tài sản nói chung. 

Kịch bản	Cổ phiếu	Lợi suất trái phiếu	Đô la Mỹ	Dòng vốn	Tình cảm
Loại bỏ đột ngột	Giảm mạnh	Spike	Làm suy yếu	Dòng chảy ra nơi trú ẩn	Rất tiêu cực
Đồng minh chính trị	Hỗn hợp	Đầu dài	Mềm mại	Dòng chảy ra dần dần	Thận trọng, không chắc chắn
Người kế nhiệm đáng tin cậy	Độ dốc nhẹ	Ổn định	Ổn định	Ổn định	Cải thiện dần dần

Lưu ý: Các kịch bản thị trường được thảo luận chỉ nhằm mục đích cung cấp thông tin. Việc tham khảo thông tin không cấu thành khuyến nghị mua, bán hoặc giao dịch chúng thông qua CFD hoặc bất kỳ sản phẩm nào khác. Những thông tin này mang tính chất tổng quát và có thể không phản ánh kết quả thực tế trong tương lai. 

1. Sự sa thải đột ngột, mang tính chính trị 

Đây là kịch bản xấu nhất của thị trường. Nếu Powell đột ngột bị sa thải hoặc buộc phải từ chức vì lý do pháp lý không rõ ràng, thị trường có thể phải đối mặt với sự biến động ngay lập tức. 

Sự độc lập của Fed, vốn được các nhà đầu tư toàn cầu coi là điều hiển nhiên, sẽ bị đặt dấu hỏi chỉ sau một đêm. 

Sau đây là hình ảnh có thể trông như thế này: 

• Cổ phiếu giảm mạnh, đặc biệt là các ngành nhạy cảm với lãi suất như công nghệ và bất động sản 
• Đồng đô la Mỹ suy yếu khi niềm tin của nhà đầu tư vào sự lãnh đạo kinh tế của Hoa Kỳ bị ảnh hưởng 
• Lợi suất trái phiếu tăng vọt khi thị trường định giá theo mức phí bảo hiểm rủi ro và đặt câu hỏi liệu lạm phát có được kiểm soát hay không 
• Các nơi trú ẩn an toàn tăng giá , bao gồm vàng, yên Nhật và franc Thụy Sĩ 

Trong kịch bản này, ngay cả mùa báo cáo thu nhập vững chắc hay dữ liệu lạm phát yếu cũng có thể không đủ để bù đắp cho nhận định rằng các thế lực chính trị hiện đang điều chỉnh chính sách tiền tệ của Hoa Kỳ. 

2. Thay thế bằng một đồng minh chính trị 

Nếu Chủ tịch Fed Powell bị thay thế bởi một người được coi là trung thành với Trump, thị trường có thể không hoảng sợ ngay lập tức, nhưng họ sẽ bắt đầu định giá lại rủi ro trong dài hạn. 

Những cái tên như Kevin Hassett, cựu chuyên gia kinh tế Nhà Trắng, và có thể là Scott Bessent, Bộ trưởng Tài chính hiện tại của Trump, đều thuộc nhóm này. 

Mặc dù Bessent có kinh nghiệm sâu rộng trên thị trường, nhưng những lo ngại về lòng trung thành và tính độc lập có thể làm lu mờ nhận thức của thị trường trừ khi quá trình triển khai được xử lý cẩn thận. 

Phản ứng có thể xảy ra của thị trường: 

• Mối lo ngại về lạm phát có thể gia tăng , đặc biệt nếu Chủ tịch mới được kỳ vọng sẽ ủng hộ việc cắt giảm lãi suất mạnh mẽ phù hợp với chương trình nghị sự chính trị 
• Đường cong lợi suất có thể dốc hơn , với lãi suất dài hạn tăng khi các nhà đầu tư chuẩn bị cho sự bất ổn giá trong tương lai 
• Dòng vốn chảy ra khỏi trái phiếu cố định của Hoa Kỳ có thể tăng tốc , đặc biệt là từ các tổ chức nước ngoài ưu tiên sự độc lập của ngân hàng trung ương 
• Đồng đô la có thể suy yếu khi niềm tin vào quyết tâm chống lạm phát của Fed giảm bớt 

Ban đầu, thị trường chứng khoán có thể phấn khởi trước viễn cảnh lãi suất thấp hơn. Nhưng nếu thị trường cảm nhận được chính sách tiền tệ đang bị chi phối bởi chính trị nhiều hơn là kinh tế, thì mức phí bảo hiểm rủi ro đối với tài sản của Hoa Kỳ có thể tăng trên diện rộng. 

3. Chuyển giao có trật tự cho người kế nhiệm đáng tin cậy 

Đây là con đường mang tính xây dựng nhất và có thể duy trì được sự ổn định của thị trường cũng như niềm tin của các tổ chức. 

Trong kịch bản này, Powell sẽ phục vụ hết nhiệm kỳ của mình cho đến tháng 5 năm 2026, sau đó sẽ từ chức khỏi Hội đồng quản trị Fed, giống như những Chủ tịch trước đây như Yellen và Bernanke đã làm. 

Sau đó, Tổng thống Trump sẽ bổ nhiệm người kế nhiệm phù hợp với mục tiêu kinh tế của ông nhưng vẫn được thị trường tôn trọng rộng rãi. 

Những cái tên như Kevin Warsh, cựu Thống đốc Fed có uy tín trong tổ chức, hoặc Christopher Waller, Thống đốc Fed hiện tại do Trump bổ nhiệm, đều thuộc nhóm này. 

Đây là những cá nhân đáp ứng được tiêu chuẩn chính trị nhưng vẫn nhận được sự tôn trọng từ các nhà đầu tư và nhà kinh tế. 

Phản ứng của thị trường trong tình huống này: 

• Một số biến động ban đầu , nhưng có thể chỉ tồn tại trong thời gian ngắn khi các nhà đầu tư điều chỉnh theo ban lãnh đạo mới 
• Lợi suất trái phiếu và cổ phiếu có thể ổn định , đặc biệt nếu người kế nhiệm khẳng định cam kết về chính sách tiền tệ kỷ luật, dựa trên dữ liệu 
• Niềm tin toàn cầu có thể quay trở lại nếu quá trình chuyển đổi được coi là hợp pháp, minh bạch và phù hợp với các chuẩn mực lịch sử 

Tuy nhiên, ngay cả một cuộc chuyển giao suôn sẻ cũng không xóa bỏ được mối lo ngại lớn hơn về ảnh hưởng chính trị đang len lỏi vào Fed. 

Nhưng nếu Chủ tịch mới chứng minh được uy tín ngay từ đầu, những nỗi sợ hãi đó có thể nhanh chóng tan biến và thị trường có thể tập trung trở lại vào các yếu tố cơ bản. 

Tác động của chính sách lãi suất 

Việc thay thế Chủ tịch Fed sẽ định hình lại kỳ vọng về lãi suất và những kỳ vọng đó có thể tác động nhanh chóng đến thị trường. 

• Thay thế cho chính sách ôn hòa (ví dụ: Bessent, Waller): Thị trường có thể kỳ vọng vào việc cắt giảm lãi suất, tăng lãi suất vay và các lĩnh vực nhạy cảm với lãi suất như nhà ở. Lợi suất có thể giảm trong ngắn hạn, nhưng lo ngại về lạm phát có thể đẩy chúng tăng trở lại. 
• Sự thay thế cứng rắn (ví dụ: Warsh): Quan điểm cứng rắn hơn về lạm phát có thể đẩy lãi suất lên cao hơn, củng cố đồng đô la và gây áp lực lên các lĩnh vực phụ thuộc vào tín dụng giá rẻ. 

Dù theo hướng nào cũng tạo ra hiệu ứng lan tỏa trên khắp các tài sản. Điều quan trọng là uy tín: liệu Chủ tịch mới có thể thuyết phục thị trường rằng chính sách tiền tệ sẽ bám sát theo hướng dữ liệu, chứ không phải chính trị hay không? 

Hiệu ứng tâm lý rộng hơn 

Vấn đề không chỉ nằm ở việc thay đổi lãi suất. Nó còn liên quan đến niềm tin vào các định chế tài chính Hoa Kỳ. Sự xói mòn niềm tin vào các định chế tài chính là một mối nguy hiểm thực sự. Nếu các nhà đầu tư nhận thấy Fed không còn độc lập, cơ quan này có nguy cơ bị coi là một công cụ chính trị, chứ không phải là một công cụ ổn định. 

Đại diện của IMF và các giám đốc điều hành ngân hàng, bao gồm Jamie Dimon, đã cảnh báo những động thái như vậy có thể gây tổn hại đến niềm tin toàn cầu. 

Ngoài ra còn có tác động tiềm tàng đến các nhà đầu tư toàn cầu và nhu cầu trái phiếu kho bạc Hoa Kỳ. Việc đặt câu hỏi về tính độc lập của Fed có thể đẩy vốn ra khỏi trái phiếu kho bạc Hoa Kỳ và đồng đô la, gây áp lực tăng lên lợi suất và chi phí vay dài hạn. 

Cuối cùng, không thể tránh khỏi việc phí bảo hiểm rủi ro tài sản của Hoa Kỳ có thể tăng cao. Nói cách khác, cổ phiếu và trái phiếu Hoa Kỳ thường được giao dịch ở mức phí bảo hiểm toàn cầu, được hỗ trợ bởi niềm tin của các tổ chức. 

Nhưng điều đó sẽ bị phá hoại và các nhà đầu tư có thể thay đổi danh mục đầu tư và đẩy cao nhu cầu lợi nhuận được điều chỉnh theo rủi ro. 

Sự tương đồng trong lịch sử 

Áp lực hiện tại đối với Chủ tịch Fed Jerome Powell không phải là chưa có tiền lệ và lịch sử đã đưa ra câu chuyện cảnh báo cho các nhà đầu tư. 

• Nixon và Thảm họa Burns (những năm 1970) : Đầu những năm 1970, Tổng thống Richard Nixon đã gây áp lực buộc Chủ tịch Fed Arthur Burns phải cắt giảm lãi suất, ưu tiên tái đắc cử hơn là kiểm soát lạm phát. Mặc dù cảnh báo rằng việc cắt giảm lãi suất trong bối cảnh lạm phát là rủi ro, Burns cuối cùng đã nhượng bộ sau khi Nixon đe dọa hạn chế tính độc lập của Fed. Kết quả là gì? Lạm phát tăng vọt, mở màn cho một thập kỷ bất ổn kinh tế mà ngày nay được gọi là Đại Lạm phát. 
• Những đòn tấn công của Trump vào Powell (2018) : Trong nhiệm kỳ đầu tiên, Tổng thống Trump liên tục chỉ trích Powell, gọi Fed là “điên rồ” và yêu cầu cắt giảm lãi suất ngay cả khi nền kinh tế đang tăng trưởng. Biến động thị trường gia tăng, và nghiên cứu sau đó cho thấy những phát biểu công khai của ông đã ảnh hưởng đáng kể đến kỳ vọng lãi suất. Căng thẳng này phơi bày những rủi ro của việc chính trị hóa chính sách tiền tệ, một chủ đề đang nổi lên trở lại ngày nay. 

Ý nghĩa đối với nhà giao dịch và nhà đầu tư 

Sau đây là cách các chuyên gia có thể phản ứng trên nhiều thị trường: 

• Tài sản trú ẩn an toàn tăng vọt : Vàng, yên và franc Thụy Sĩ có xu hướng hoạt động tốt khi uy tín của Fed bị nghi ngờ. 
• Định giá lại rủi ro : Cổ phiếu, trái phiếu và tiền tệ sẽ điều chỉnh để phản ánh mức độ bất ổn cao hơn. Biến động tăng đột biến gần như chắc chắn sẽ xảy ra. 
• Bất ổn ngắn hạn, rủi ro dài hạn : Thị trường biến động có thể có những biến động nhanh chóng, nhưng các nhà đầu tư dài hạn có thể phải đối mặt với chi phí vay cao hơn và rủi ro lạm phát nếu không có điểm tựa đáng tin cậy. 

Kết luận: Những gì đang bị đe dọa đối với thị trường và chính sách tiền tệ 

Hoa Kỳ đang phải đối mặt với một câu hỏi mang tính quyết định: Chính sách tiền tệ sẽ tiếp tục được neo giữ dựa trên dữ liệu và kỷ luật, hay sẽ hướng tới chủ nghĩa dân túy chính trị? 

Việc Powell bị phế truất đột ngột có thể sẽ gây ra sự biến động mạnh trên thị trường: cổ phiếu có thể trượt dốc, lợi suất trái phiếu tăng vọt và đồng đô la Mỹ có thể phải đối mặt với nhiều trở ngại hơn, có khả năng gây ra những câu hỏi về tâm lý nhà đầu tư và định vị dài hạn. 

Niềm tin của nhà đầu tư, cả trong và ngoài nước, sẽ bị ảnh hưởng. Ngay cả một cuộc chuyển giao suôn sẻ hơn sang một người kế nhiệm đáng tin cậy, theo phe Trump cũng không thể xóa bỏ hoàn toàn những lo ngại này. 

Mặc dù điều này có thể giúp thị trường hạ cánh nhẹ nhàng hơn, nhưng bóng đen của sự can thiệp chính trị vẫn còn lờ mờ, có khả năng làm tăng phí bảo hiểm rủi ro trên toàn bộ tài sản của Hoa Kỳ. 

Lịch sử đã đưa ra một lời cảnh báo. Việc Nixon thúc đẩy cắt giảm lãi suất vào những năm 1970 đã góp phần gây ra lạm phát phi mã. Những đòn tấn công ban đầu của Trump vào Powell năm 2018 đã làm rung chuyển thị trường và ảnh hưởng đến kỳ vọng chính sách. 

Trong cả hai trường hợp, những thắng lợi chính trị ngắn hạn đã gieo rắc nỗi đau kinh tế dài hạn. Khoảnh khắc này không chỉ xoay quanh Jerome Powell. Mà còn là liệu thị trường toàn cầu có còn tin tưởng vào sự độc lập của Fed, nền tảng vững chắc cho uy tín kinh tế của nước Mỹ hay không. 

Niềm tin đó, nếu bị lung lay, có thể định hình lại cách dòng vốn chảy, cách giao dịch đồng đô la và cách định giá rủi ro trong nhiều năm tới. 

Tài liệu tham khảo