Dầu mỏ lại trở thành tâm điểm chú ý, và không phải vì những lý do mà hầu hết chúng ta mong muốn. Giá cả leo thang, biến động đang dần xuất hiện trở lại, và các điểm nóng địa chính trị đang bùng phát theo những cách có thể định hình lại động lực cung ứng toàn cầu. 

Trong khi nhiều người tham gia thị trường đang tập trung vào Trí tuệ Nhân tạo (AI) và công nghệ, thì thực tế phũ phàng là: dầu mỏ vẫn đang chi phối thế giới. Cho dù bạn là một nhà giao dịch năng lượng, một người đi làm, hay một nhà hoạch định chính sách đang cố gắng kiềm chế lạm phát, quỹ đạo giá dầu có thể quyết định nhiều thứ hơn cả hóa đơn nhiên liệu tiếp theo của bạn. 

Vậy, điều gì đang diễn ra trên thị trường dầu mỏ hiện nay? Và quan trọng hơn, điều này có ý nghĩa gì đối với các nhà giao dịch? Hãy cùng phân tích kỹ hơn. 

Những điểm chính 

• Căng thẳng địa chính trị ở Trung Đông và nhiều nơi khác đang đẩy giá dầu lên cao và gây thêm biến động cho thị trường. 

• OPEC+ đang thắt chặt nguồn cung, trong khi sản lượng dầu đá phiến của Hoa Kỳ đang chậm lại, giúp các nhà sản xuất kiểm soát tốt hơn giá cả toàn cầu. 

• Giá dầu tăng đang làm gia tăng lo ngại về lạm phát và có thể ảnh hưởng đến quyết định của ngân hàng trung ương về lãi suất. 

Căng thẳng địa chính trị: “Nồi áp suất” đang bắt đầu xì hơi 

Nếu bạn đang thắc mắc tại sao giá dầu lại biến động mạnh như vậy, hãy bắt đầu bằng việc mở bản đồ thế giới. Trung Đông, nơi sở hữu một số trữ lượng dầu mỏ lớn nhất và các tuyến đường vận chuyển quan trọng, đang nóng lên, cả về mặt chính trị lẫn thực tế. 

Vào tháng 6 năm 2025, các cuộc không kích của Israel vào các cơ sở hạt nhân của Iran đã gây ra một loạt các hành động trả đũa và đối phó ^[1]. Hậu quả địa chính trị đã đặt nguồn cung dầu mỏ toàn cầu vào tình trạng báo động đỏ. 

Tại sao? Bởi vì gần 20% lượng dầu mỏ của thế giới chảy qua Eo biển Hormuz, một eo biển hẹp giữa Iran và Oman ^[2]. Bất kỳ sự gián đoạn quân sự nào ở đó đều khiến thị trường dầu mỏ trở nên hỗn loạn. 

Cộng thêm các cuộc tấn công của Houthi vào tàu thương mại ở Biển Đỏ và tình hình bất ổn lan rộng ở vùng Vịnh, bạn sẽ có một cơn bão bất ổn hoàn hảo. Đây không chỉ là những sự kiện riêng lẻ. Chúng là những điểm nghẽn trong mạch máu thương mại năng lượng toàn cầu. 

Liệu có xảy ra tình trạng thiếu hụt nguồn cung toàn cầu không? 

Ngay cả bên ngoài Trung Đông, căng thẳng địa chính trị cũng đang tạo ra hiệu ứng lan tỏa. Mỹ và Trung Quốc tiếp tục đấu khẩu về thuế quan, tạo ra xung đột trên khắp chuỗi cung ứng toàn cầu. 

Nga, một nước xuất khẩu dầu khí lớn, vẫn đang chịu các lệnh trừng phạt, hạn chế khả năng tiếp cận các thị trường trọng điểm. Còn Venezuela, từng là một nhà sản xuất dầu mỏ lớn, đang chật vật tăng sản lượng bất chấp những diễn biến ngoại giao gần đây. 

Tóm lại là gì? Thế giới không chỉ đang đối mặt với cung và cầu. Nó còn phải đối mặt với nỗi sợ hãi – nỗi sợ về sự cố mất điện đột ngột, chậm trễ vận chuyển, và leo thang chính trị khó lường. Và khi nỗi sợ hãi xâm chiếm thị trường dầu mỏ, giá dầu hiếm khi giữ được mức ổn định. 

Nước cờ của OPEC: Kiểm soát chặt, thị trường khan hiếm 

Nếu địa chính trị là thứ châm ngòi cho biến động giá dầu, thì OPEC lại là bên quyết định việc “đổ thêm dầu” hay “giữ lại” để kiểm soát thị trường. Tổ chức Các nước Xuất khẩu Dầu mỏ (OPEC) cùng các đồng minh — gọi chung là OPEC+ — vẫn giữ vai trò then chốt trong việc định hình nguồn cung dầu toàn cầu. Và gần đây, “giai điệu” họ tạo ra rất rõ ràng: thắt chặt. 

Ả Rập Xê Út và Nga: Thống nhất cắt giảm 

Ả Rập Xê Út, quốc gia dẫn đầu OPEC trên thực tế, đã có lập trường cứng rắn về việc duy trì giá dầu ở mức cao. Cùng với Nga, nước này đã gia hạn cắt giảm sản lượng tự nguyện đến tận năm 2025. Lý do là gì? Họ muốn giữ giá dầu ở mức cao để hỗ trợ các sáng kiến trong nước và duy trì ổn định kinh tế. 

Các cuộc họp gần đây nhất của OPEC+ đã củng cố chiến lược này. Thay vì bơm thêm dầu vào thị trường để giành thị phần, nhóm này đang tăng cường kỷ luật nguồn cung. 

Tính đến tháng 6 năm 2025, tổng sản lượng của OPEC+ đang ở gần mức thấp nhất trong nhiều năm. Mức độ tuân thủ vẫn ở mức cao. Trong một thị trường mà công suất dự phòng đã giảm và nhu cầu vẫn ổn định, điều này đồng nghĩa với việc giá dầu sẽ tăng đáng kể. 

Đá phiến sét Hoa Kỳ: Mất đi sức mạnh 

Theo truyền thống, các nhà sản xuất dầu đá phiến Mỹ có thể tràn ngập thị trường và chống lại việc tăng giá của OPEC. Nhưng giờ thì không. Kỷ luật về vốn đã định hình lại ngành dầu mỏ Mỹ. Các nhà giao dịch đang yêu cầu lợi nhuận, chứ không phải sản lượng. Điều đó có nghĩa là việc tăng sản lượng sẽ chậm lại ngay cả khi giá tăng. 

Trên thực tế, sản lượng của Hoa Kỳ đã chững lại trong những quý gần đây. Những rào cản pháp lý, tình trạng thiếu hụt lao động và chi phí tăng cao cũng đang kìm hãm sự tăng trưởng nguồn cung. Vì vậy, không giống như các chu kỳ trước, hiện tại không có lực lượng nào từ Texas đến để nhanh chóng cân bằng thị trường. 

Điều đó giúp OPEC có nhiều ảnh hưởng hơn đến giá cả, ít nhất là ở thời điểm hiện tại. 

Kỳ vọng của thị trường: Xu hướng hiện tại đang định hình giá dầu như thế nào? 

Giá dầu thô Brent gần đây tăng vọt 7% lên mức 74,23 USD/thùng, đánh dấu một trong những mức tăng trong một ngày lớn nhất trong nhiều năm, khi xung đột leo thang giữa Israel và Iran làm dấy lên lo ngại về một cuộc chiến tranh rộng lớn hơn ở Trung Đông và khả năng gián đoạn nguồn cung dầu toàn cầu ^[3]. 

Vào thời điểm đỉnh điểm, giá dầu Brent tăng vọt tới 13% trong ngày, cho thấy sự nhạy cảm của thị trường trước những cú sốc địa chính trị tại các khu vực năng lượng trọng yếu ^[4]. Mặc dù tăng mạnh, giá dầu vẫn chưa đến mức khủng hoảng, nhưng đây là mức tăng rõ rệt so với mức thấp 70 đô la Mỹ hồi đầu năm, và phản ánh sự bất ổn ngày càng gia tăng. 

Với nguồn cung eo hẹp và rủi ro cao, thị trường đang kỳ vọng điều gì? 

Biểu đồ 1: Biểu đồ giá dầu WTI tương lai và giá dầu Brent tương lai. Nguồn: https://www.tradingview.com/x/a6WisU81/  

Thị trường tương lai cho thấy một mô hình backwardation nhẹ. Nghĩa là, giá kỳ hạn ngắn cao hơn giá hợp đồng tương lai, cho thấy thị trường coi tình trạng thắt chặt hiện tại chỉ là tạm thời nhưng vẫn đáng lo ngại. 

Chỉ một tháng trước, Cơ quan Thông tin Năng lượng Hoa Kỳ (EIA) đã cắt giảm dự báo giá dầu và nhu cầu, viện dẫn tâm lý thương mại toàn cầu yếu hơn và kỳ vọng nguồn cung OPEC+ sẽ tăng, dự báo giá dầu thô Brent trung bình chỉ 68 đô la Mỹ vào năm 2025 ^[5]. Tuy nhiên, kể từ đó, thị trường đã đảo chiều mạnh mẽ. 

Sự leo thang đột ngột trong căng thẳng địa chính trị, đáng chú ý nhất là sự bùng nổ chiến tranh giữa Israel và Iran, đã đảo ngược diễn biến bi quan đó, cho thấy tâm lý trên thị trường dầu mỏ có thể thay đổi nhanh chóng như thế nào trước những diễn biến do tin tức đưa ra. 

Câu chuyện trước đây về nhu cầu chậm lại và giá cả giảm giờ đây lại bị chi phối bởi nỗi lo về sự gián đoạn nguồn cung và xung đột lan rộng, nhấn mạnh bản chất bất ổn và khó lường của thị trường năng lượng toàn cầu. 

Người thắng và kẻ thua trong ngành dầu mỏ 

Ghi chú: Các ví dụ được trích dẫn dưới đây chỉ mang tính chất minh họa. Đây không phải là lời khuyên đầu tư. 

Vậy các nhà giao dịch nên tìm kiếm ở đâu? Dưới đây là cách chúng tôi phân tích. Trong số những người chiến thắng tiềm năng là các tập đoàn năng lượng tích hợp khổng lồ như ExxonMobil, Chevron và Shell. Các công ty này sẽ được hưởng lợi từ giá dầu thô cao hơn và hoạt động hạ nguồn ổn định, tạo ra một vùng đệm trong giai đoạn biến động. 

Các công ty dịch vụ mỏ dầu như Halliburton, Baker Hughes và TechnipFMC cũng có thể hưởng lợi vì giá cao hơn thường khuyến khích nhiều hoạt động thăm dò và sản xuất hơn. 

Ở cấp độ vĩ mô, các quốc gia giàu năng lượng, đặc biệt là ở Trung Đông và một số vùng ở Châu Phi, có thể có vị thế tài chính mạnh hơn và thặng dư ngân sách nếu giá dầu tiếp tục tăng cao. 

Mặt khác, giá dầu tăng cao có thể gây áp lực lên một số lĩnh vực. Các công ty vận tải và hàng không, chẳng hạn như Delta và American Airlines, đặc biệt dễ bị tổn thương do chi phí nhiên liệu máy bay tăng mạnh, ảnh hưởng đáng kể đến lợi nhuận của họ. 

Các thị trường mới nổi phụ thuộc nhiều vào nhập khẩu năng lượng, bao gồm Ấn Độ và Thổ Nhĩ Kỳ, có thể phải đối mặt với cán cân thương mại xấu đi, đồng tiền yếu đi và áp lực lạm phát. Ngoài ra, các lĩnh vực tiêu dùng như bán lẻ và hàng tiêu dùng thiết yếu cũng có thể bị ảnh hưởng; chi phí nhiên liệu cao hơn có xu hướng làm giảm thu nhập khả dụng và gây áp lực lên chi tiêu của người tiêu dùng, làm giảm biên lợi nhuận của các công ty như Walmart và Target. 

Lạm phát thì sao? 

Giá dầu tăng cao tác động trực tiếp đến kỳ vọng lạm phát. Các ngân hàng trung ương trên toàn thế giới, bao gồm cả Cục Dự trữ Liên bang Hoa Kỳ, đang theo dõi sát sao giá năng lượng khi cân nhắc các quyết định về lãi suất. Một đợt tăng giá dầu liên tục có thể trì hoãn việc cắt giảm lãi suất hoặc thậm chí khơi mào những lời lẽ cứng rắn hơn. 

Thúc đẩy lạm phát? So sánh giá dầu và chi phí sinh hoạt 

Biểu đồ 2: Biểu đồ giá dầu thô Brent tương lai và lạm phát tại Mỹ. Nguồn: https://www.tradingview.com/x/cLhXDPB3/ 

Đó là một vấn đề đối với cả thị trường cổ phiếu và trái phiếu. Chi phí dầu tăng cao gây ảnh hưởng đến chi tiêu của người tiêu dùng, biên lợi nhuận doanh nghiệp và ngân sách chính phủ, đặc biệt là ở các quốc gia nhập khẩu dầu. 

Tóm lại: dầu mỏ không chỉ là vấn đề năng lượng; mà còn là vấn đề kinh tế vĩ mô. 

Những điều cần chú ý: 

1. Thông báo của OPEC+ – Bất kỳ dấu hiệu nào về việc nới lỏng cắt giảm sản lượng hoặc bất đồng nội bộ đều có thể khiến giá cả biến động. 

2. Tiêu đề Trung Đông – Theo các nhà phân tích thị trường, leo thang quân sự quanh Hormuz hoặc Iran có thể làm tăng nguy cơ giá dầu tăng vọt lên hoặc vượt mức 100 đô la Mỹ.  

3. Dữ liệu tồn kho – Báo cáo EIA hàng tuần từ Hoa Kỳ cung cấp cái nhìn tổng quan về tình trạng mất cân bằng cung/cầu ngắn hạn. 

4. Xu hướng sản xuất đá phiến – Theo dõi số lượng giàn khoan và cập nhật chi phí đầu tư từ các nhà sản xuất lớn của Hoa Kỳ để biết dấu hiệu thay đổi. 

5. Phản ứng của Ngân hàng Trung ương – Lạm phát do dầu mỏ có thể thay đổi mốc thời gian cắt giảm lãi suất toàn cầu. 

Dầu mỏ vẫn là vua nhưng ngai vàng đang lung lay 

Bất chấp tất cả những lời bàn tán về phi carbon hóa, xe điện và năng lượng sạch, sự thật đơn giản là dầu mỏ vẫn là huyết mạch của nền kinh tế toàn cầu. Trong thời bình, nó thúc đẩy tăng trưởng. Trong thời kỳ căng thẳng, nó trở thành vũ khí, gánh nặng hoặc hàng rào phòng vệ, tùy thuộc vào góc nhìn của bạn. 

 
Bối cảnh hiện tại như nguồn cung khan hiếm, nhu cầu mạnh mẽ và bất ổn địa chính trị đã khiến dầu mỏ trở thành trọng tâm chính của các nhà giao dịch trong năm 2025. Nhưng đừng chỉ xem tin tức trên báo. Hãy xem xét các yếu tố cơ bản. Hãy xem xét dữ liệu hàng tồn kho, kỷ luật của nhà sản xuất và mô hình vận chuyển. 

Là một nhà giao dịch Dù là người quan sát thị trường hay nhà phân tích thị trường, bạn không cần phải dự đoán cuộc tấn công tên lửa tiếp theo hay diễn biến bất ngờ của OPEC. Nhưng bạn nên hiểu những diễn biến này ảnh hưởng như thế nào đến sức mạnh định giá, rủi ro lạm phát và định vị danh mục đầu tư. 

Đôi khi, những quyết định đầu tư mạnh mẽ nhất không đến từ việc phản ứng với tiếng ồn, mà đến từ việc hiểu được nguyên nhân thúc đẩy tín hiệu đó. 

Những câu hỏi thường gặp 

1. Tại sao giá dầu giảm? 

Giá dầu có thể giảm khi nhu cầu suy yếu hoặc tâm lý thị trường thay đổi. Năm 2025, dữ liệu thương mại toàn cầu yếu và dự báo nguồn cung OPEC+ tăng lên đã tạm thời gây áp lực lên giá dầu, bất chấp những rủi ro địa chính trị tiềm ẩn. 

2. Dầu thô là gì? 

Dầu thô là sản phẩm dầu mỏ tự nhiên, chưa tinh chế, được tạo thành từ hydrocarbon và các vật liệu hữu cơ khác. Dầu thô được xử lý trong các nhà máy lọc dầu để sản xuất nhiên liệu như xăng, dầu diesel và nhiên liệu phản lực, cũng như nhiều sản phẩm hóa chất khác. 

3. OPEC là viết tắt của từ gì? 

OPEC là viết tắt của Tổ chức các nước xuất khẩu dầu mỏ, một nhóm các quốc gia sản xuất dầu lớn phối hợp các chính sách để quản lý nguồn cung và giá dầu toàn cầu.