Nếu có một thuật ngữ khiến các nhà đầu tư rùng mình, thì đó chính là “suy thoái”. Hiện tượng này thường được mô tả bằng những tiêu đề giật gân như “thị trường sụp đổ” và “kinh tế suy thoái”, thường đi kèm với hình ảnh các doanh nghiệp đóng cửa và sa thải hàng loạt. 

Tuy nhiên, hãy hỏi bất kỳ nhà kinh tế nào, họ sẽ nói với bạn rằng suy thoái chỉ đơn giản là một giai đoạn tự nhiên trong chu kỳ kinh tế. Suy cho cùng, cái gì đi lên rồi cũng phải đi xuống. 

Điều quan trọng là, cơ hội vẫn còn rất nhiều trong thời kỳ suy thoái – nếu bạn biết tìm kiếm ở đâu. Các nhà đầu tư thông minh hiểu rằng mặc dù suy thoái gây ra những hậu quả nghiêm trọng, nhưng chúng cũng có thể là cơ hội để định vị bản thân cho những khoản lợi nhuận trong tương lai; tâm lý này được gói gọn trong câu nói “thị trường tăng giá làm bạn giàu, thị trường giảm giá làm bạn giàu”. 

Cổ phiếu suy thoái là phương tiện để các nhà đầu tư nắm bắt để tận dụng các công ty có vị thế tốt để phát triển trong bối cảnh thị trường suy thoái. 

Trong bài viết này, chúng ta sẽ xem xét kỹ hơn mối tương quan giữa suy thoái và cổ phiếu, đồng thời giới thiệu 10 cổ phiếu đáng cân nhắc để củng cố danh mục đầu tư có khả năng phục hồi. 

Suy thoái là gì? 

Suy thoái kinh tế mô tả một giai đoạn tăng trưởng kinh tế âm kéo dài. Nhìn chung, khi GDP của một quốc gia giảm trong hai hoặc nhiều quý liên tiếp, quốc gia đó được coi là đang trong thời kỳ suy thoái. 

Bên cạnh tăng trưởng kinh tế kém, suy thoái thường đi kèm với một số hiện tượng khác. Bao gồm sa thải hàng loạt, giảm việc làm và gia tăng thất nghiệp. Chính phủ cũng có thể tăng cường các biện pháp cứu trợ, chẳng hạn như chi trả kích thích kinh tế, trợ cấp thất nghiệp và giảm lãi suất. 

Chi tiêu tiêu dùng có xu hướng giảm do mọi người cắt giảm chi tiêu tùy ý và ưu tiên các khoản chi tiêu thiết yếu. Điều này khiến doanh thu doanh nghiệp giảm, và các công ty yếu kém hơn thậm chí có thể rơi vào tình trạng khó khăn, dẫn đến thủ tục phá sản, thâu tóm hoặc đóng cửa. 

Điều gì xảy ra với cổ phiếu trong thời kỳ suy thoái? 

Sự hỗn loạn của suy thoái kinh tế được phản ánh trên thị trường chứng khoán khi giá cổ phiếu giảm, dẫn đến những bản tin đáng sợ với biểu đồ màu đỏ dữ dội và tiêu đề về số tiền không thể tưởng tượng được “bị xóa sổ” khỏi thị trường. 

Ví dụ điển hình: Trong thời kỳ suy thoái do COVID-19, S&P 500, vốn vừa đạt mức cao mới vào ngày 20 tháng 2 năm 2020, đột nhiên giảm gần 34% trong vòng một tháng đầy căng thẳng và cuối cùng đảo ngược xu hướng vào ngày 23 tháng 3. 

Có thể hiểu được, sự sụt giảm đột ngột và mạnh mẽ này (được biểu thị bằng mũi tên màu vàng trong ảnh chụp màn hình bên dưới) đã gây ra sự hoảng loạn rộng rãi trong các nhà đầu tư, mặc dù S&P 500 cuối cùng sẽ tiếp tục tăng và lập mức cao mới. 

Hình ảnh 1: Biểu đồ chỉ số S&P 500 

Bài học rút ra ở đây là dù suy thoái có nghiêm trọng đến đâu thì cuối cùng nó cũng sẽ lắng xuống, cho phép thị trường tiếp tục đà tăng. 

Do đó, không cần phải lo sợ suy thoái; thay vào đó, các nhà đầu tư có thể và nên định vị lại bản thân để nắm bắt tốt hơn các cơ hội tiềm năng. 

Cổ phiếu phòng thủ là gì? 

Hãy nhớ rằng trong thời kỳ suy thoái, chi tiêu của người tiêu dùng giảm xuống — nhưng không biến mất hoàn toàn. 
 

Điều này hoàn toàn hợp lý nếu bạn nghĩ kỹ: khi thu nhập khả dụng giảm, bạn có thể cắt giảm những khoản chi không thiết yếu như trà sữa hay cà phê, nhưng nhu cầu ăn uống ba bữa mỗi ngày vẫn còn đó. Các khoản chi thiết yếu như tiền thuê nhà, điện, gas, y tế, chăm sóc sức khỏe và chi phí đi lại làm việc vẫn là điều không thể thiếu. 
 

Bên cạnh đó, bạn có thể giảm tần suất ăn ngoài hoặc đi chơi, nhưng lại chi nhiều hơn cho các hình thức giải trí tại nhà như xem phim trực tuyến, chơi game hay các dịch vụ streaming. Thay vì trả phí phòng gym, bạn có thể đầu tư vào thiết bị tập thể dục tại nhà. 

Vì vậy, trong giai đoạn suy thoái, người tiêu dùng thường ưu tiên chi tiêu cho những nhu cầu thiết yếu như nhà ở, thực phẩm, y tế, giao thông và tiện ích sinh hoạt. Điều này đồng nghĩa với việc một số ngành có khả năng chống chịu tốt hơn trước suy thoái, mang lại sự an toàn tương đối cho nhà đầu tư. 
 

Trong các ngành này tồn tại những doanh nghiệp được gọi là “cổ phiếu phòng thủ” (recession stocks). Những cổ phiếu này thường có nền tảng tài chính vững mạnh và khả năng sinh lời ổn định — hai yếu tố quan trọng giúp doanh nghiệp trụ vững trong giai đoạn kinh tế khó khăn. 

Các đặc điểm thường thấy của cổ phiếu phòng suy thoái: 

• Có “hào kinh tế” (economic moat) rộng — tức là có lợi thế cạnh tranh giúp doanh nghiệp đứng vững trước biến động kinh tế. 
• Hưởng lợi từ điều kiện suy thoái nhờ vào sản phẩm hoặc dịch vụ thiết yếu mà họ cung cấp. 
• Khả năng định giá linh hoạt và thương hiệu mạnh, giúp giảm tác động từ nhu cầu suy yếu. 
• Nợ thấp và/hoặc lượng tiền mặt dồi dào, giúp giảm rủi ro lãi suất. 

Giữ những yếu tố đó trong đầu, hãy cùng xem xét một số cái tên tiềm năng mà bạn có thể cân nhắc đưa vào danh mục cổ phiếu phòng suy thoái của mình. 

10 cổ phiếu phòng thủ đáng cân nhắc 

GSK (NYSE:GSK) 

Ngành: Chăm sóc sức khỏe 

Tập đoàn dược phẩm khổng lồ của Anh, GSK, là công ty hàng đầu thế giới về chăm sóc sức khỏe và vắc-xin xét về tổng doanh số. Công ty đã thiết lập được một hào kinh tế vững chắc với các loại thuốc và sản phẩm được bảo hộ bằng sáng chế, đồng thời tận dụng lợi thế kinh tế theo quy mô – tất cả được hỗ trợ bởi mạng lưới phân phối hùng mạnh. 

Trong quý 2 năm 2023, công ty đã báo cáo kết quả tốt, với mức tăng trưởng tổng doanh số 11%, mức tăng trưởng 20% trong vắc-xin phòng bệnh zona và mức tăng trưởng hai chữ số trong các nhượng quyền thuốc điều trị HIV (12%) và thuốc điều trị hô hấp (30%) là những điểm nổi bật ^[2]. 

Anheuser-Busch InBev (NYSE:BUD) 

Ngành: Hàng tiêu dùng thiết yếu 

Anheuser-Busch là nhà máy sản xuất bia lớn nhất thế giới và sở hữu các thương hiệu nổi tiếng như Beck’s Budweiser, Corona và Hoegaarden. 

Lợi thế cạnh tranh chính của công ty đến từ khả năng tạo ra lợi thế đáng kể về chi phí so với các đối thủ cạnh tranh; điều này tạo ra rào cản đáng kể đối với những đối thủ muốn xâm nhập vào thị phần của công ty. 

Ngoài ra, Anheuser-Busch còn có lịch sử mua lại các thương hiệu mới nổi với tiềm năng đầy hứa hẹn, sau đó tận dụng mạng lưới sản xuất và phân phối để đẩy nhanh tăng trưởng. 

Estee Lauder (NYSE:EL) 

Ngành: Hàng tiêu dùng thiết yếu 

Khi người tiêu dùng cắt giảm chi tiêu, họ thường chọn gắn bó với các thương hiệu đã được kiểm chứng thay vì mạo hiểm với một sản phẩm mới. Đó là một trong những lý do tại sao Estee Lauder, thương hiệu mỹ phẩm hàng đầu thế giới, được các công ty như Morningstar đánh giá là một cổ phiếu vững chắc trong thời kỳ suy thoái. 

Nhà phân tích chỉ ra hào kinh tế rộng lớn của công ty, bao gồm tập hợp các thương hiệu mạnh, mối quan hệ bền chặt với các đối tác bán lẻ và lợi thế về chi phí. Estee Lauder cũng đã tận dụng các khoản đầu tư kịp thời, đáng kể vào tiếp thị và đổi mới để vượt qua lạm phát và gián đoạn chuỗi cung ứng, cuối cùng giúp công ty duy trì vị thế dẫn đầu. 

Công ty sản xuất chất bán dẫn Đài Loan (NYSE:TSM) 

Ngành: Chất bán dẫn 

Là nhà sản xuất chất bán dẫn lớn nhất và tiên tiến nhất thế giới, Taiwan Semiconductor Manufacturing (TSMC) đã tạo ra một hào kinh tế độc đáo gần như không thể xuyên thủng. 

Điều khiến TSMC trở thành ứng cử viên sáng giá cho cổ phiếu thời kỳ suy thoái là vị thế thống lĩnh của công ty này được dự đoán sẽ tiếp tục, xét đến nhu cầu ngày càng tăng đối với AI – động lực cốt lõi cho loại chip mà chỉ TSMC mới có khả năng sản xuất ở quy mô lớn. 

Tuy nhiên, cần lưu ý áp lực giảm giá hiện tại do sự kết hợp giữa lượng hàng tồn kho cao và nhu cầu đối với các sản phẩm làm từ chip yếu đi. 

McDonald’s (NYSE:MCD) 

Ngành: Hàng tiêu dùng thiết yếu 

Nhờ mô hình kinh doanh nhượng quyền, McDonald’s gần như được bảo vệ khỏi nhiều rủi ro kinh doanh gia tăng trong thời kỳ suy thoái, chẳng hạn như chi phí hoạt động tăng, giá cả tăng và doanh thu giảm. 

Công ty có thể dễ dàng vượt qua suy thoái kinh tế trong khi vẫn tiếp tục thu tiền thuê nhượng quyền và tiền bản quyền bán hàng. Là một chủ nhà thực tế, danh mục bất động sản của McDonald’s đóng vai trò như một công cụ phòng ngừa áp lực lạm phát. 

Về mặt kinh tế, McDonald’s là một thương hiệu đã được thử thách và gần như không thể tưởng tượng được một thế giới không có Cổng Vàng. 

PepsiCo (NASDAQ:PEP) 

Ngành: Hàng tiêu dùng thiết yếu 

Từ khởi đầu là một nhà sản xuất nước giải khát, PepsiCo ngày nay đã phát triển thành một nhà cung cấp thực phẩm và đồ uống hàng đầu. Bên cạnh dòng nước giải khát cola cùng tên, công ty còn sở hữu hơn 20 thương hiệu đại chúng biểu tượng, bao gồm Lay’s, Doritos, Quaker, Gatorade và Mountain Dew. 

Là chủ sở hữu của rất nhiều thương hiệu quen thuộc, PepsiCo có vị thế tốt để vượt qua áp lực suy thoái, vì công ty có thể tiếp tục thu hút sự chú ý của người tiêu dùng thông qua nhiều dòng sản phẩm phổ biến của mình. 

Hơn nữa, khả năng nhận diện thương hiệu mạnh mẽ giúp công ty chống lại áp lực giá cả lạm phát và tiếp tục tận dụng sức mạnh mặc cả để có không gian trưng bày với các nhà bán lẻ. 

Kimberly-Clark (NYSE:KMB) 

Ngành: Sản phẩm gia dụng 

Sản phẩm gia dụng là một lĩnh vực khác có khả năng chống chịu tự nhiên trước suy thoái. Điều này là do mọi người sẽ không ngừng dọn dẹp và chăm sóc nhà cửa bất kể tình hình kinh tế ra sao. 

Kimberly-Clark nổi bật trong nhóm cổ phiếu suy thoái nhờ sở hữu năm thương hiệu giấy vệ sinh hàng đầu – Kleenex, Huggies, Cottonelle, Scott và Kotex. Chiến lược đa dạng hóa sản phẩm của công ty trên nhiều mức giá khác nhau giúp công ty duy trì lợi thế cạnh tranh ngay cả khi người tiêu dùng cảm thấy khó khăn và chuyển sang các sản phẩm hướng đến giá trị. 

Johnson & Johnson (NYSE:JNJ) 

Ngành: Chăm sóc sức khỏe 

Là một trong những công ty hoạt động lâu đời nhất trên thế giới, Johnson & Johnson đã vươn lên vị trí hàng đầu trong lĩnh vực dược phẩm và công nghệ y tế toàn cầu. 

Giữa hai nhánh kinh doanh song song, công ty cung cấp thuốc và phương pháp điều trị cho nhiều loại bệnh nhân, bao gồm ung thư, viêm khớp, tiểu đường, rối loạn tâm trạng, bệnh về thị lực và các tình trạng bệnh khác. 

Johnson & Johnson tránh được chu kỳ bùng nổ và suy thoái thường thấy trong vòng đời bằng sáng chế thuốc bằng cách duy trì sự phân bổ hợp lý các loại thuốc và phương pháp điều trị khác nhau. Công ty cũng duy trì được sự ổn định nhờ nhu cầu liên tục đối với một số quy trình y tế mà Johnson & Johnson là đơn vị tiên phong đổi mới. 

Colgate (NYSE:CL) 

Ngành: Hàng tiêu dùng thiết yếu 

Colgate là nhà cung cấp sản phẩm gia dụng toàn cầu với mức độ nhận diện thương hiệu mà ít công ty nào sánh kịp. Đây là một trong những lý do chính khiến công ty có khả năng chống chịu suy thoái kinh tế một cách tự nhiên, bởi vì khó có ai từ bỏ việc chăm sóc cá nhân, chăm sóc răng miệng, chăm sóc nhà cửa hay cho thú cưng ăn trong thời kỳ đại dịch – bốn mảng kinh doanh chính của Colgate. 

Để củng cố vị thế thống lĩnh của mình, Colgate có sự kết hợp chiến lược giữa các thương hiệu giá trị và cao cấp để chiếm lĩnh phân khúc thị trường rộng lớn hơn. Công ty cũng cung cấp sản phẩm với nhiều kích cỡ khác nhau, đáp ứng nhu cầu và ngân sách đa dạng. 

Wal-Mart (NYSE:WMT) 

Ngành: Hàng tiêu dùng thiết yếu 

Walmart Inc. là nhà bán lẻ cửa hàng giảm giá lớn nhất tại Hoa Kỳ. 

Các công ty cung cấp sản phẩm giá cả phải chăng được định vị để hoạt động tốt hơn trong thời kỳ suy thoái. Khi người tiêu dùng ngày càng quan tâm đến giá cả, họ tự nhiên sẽ hướng đến các nhà bán lẻ như Walmart để tiết kiệm chi phí hơn nữa. 

Một lợi thế nữa của Walmart là khả năng phục hồi trước nhiều hoàn cảnh kinh tế khác nhau trong suốt lịch sử lâu dài và vẻ vang của công ty. Khả năng phục hồi này là minh chứng cho nền tảng vững chắc và chiến lược kinh doanh đúng đắn của công ty. Không phải ngẫu nhiên mà nhà bán lẻ này liên tục giữ vững vị trí dẫn đầu trong danh sách Global 500 của Fortune trong suốt 10 năm ^[3]. 

Kết luận 

Mặc dù suy thoái thường đi kèm với sự sụp đổ của thị trường, nhưng điều quan trọng cần lưu ý là không phải mọi cơ hội đều biến mất trong thời kỳ suy thoái. 

Như được minh họa bởi 10 cổ phiếu uy tín này, nhiều triển vọng thị trường tiềm năng vẫn tiếp tục tồn tại. 

Ngoài những lựa chọn này, còn rất nhiều cổ phiếu có sẵn trên thị trường cũng có thể xứng đáng được đưa vào danh mục đầu tư cổ phiếu trong thời kỳ suy thoái của bạn. 

Trên thực tế, suy thoái kinh tế có thể là thời điểm thích hợp để bạn làm quen với những cổ phiếu có giá trị mà trước đây bạn có thể chưa từng cân nhắc. 

Tài liệu tham khảo