Trước đây, phải cần đến một khoản lợi nhuận bất ngờ hoặc một vụ sáp nhập trị giá hàng tỷ đô la mới có thể làm rung chuyển Phố Wall. Giờ đây, chỉ cần một lời nhắc đến từ OpenAI là đủ. 

Chỉ trong vòng một năm, công ty sáng tạo ChatGPT đã chuyển mình từ một công ty Trí tuệ nhân tạo (AI) tiên phong thành một ông trùm thị trường, có khả năng tác động đến các cổ phiếu đại chúng như Advanced Micro Devices (NASDAQ: AMD), Salesforce Inc (NYSE: CRM) và Figma Inc (NYSE: FIG) chỉ trong vài phút sau khi được nhắc đến. 

Nhiều người tham gia thị trường theo dõi sát sao các thông báo về quan hệ đối tác của OpenAI, coi đó là chỉ báo về động lực tiềm năng của ngành AI. 

Đây chính là “Hiệu ứng OpenAI”, một kỷ nguyên mới của tâm lý thị trường, nơi mà câu chuyện vượt xa con số, và lời thì thầm của một công ty tư nhân có thể thay đổi hàng tỷ giá trị thị trường công cộng chỉ sau một đêm. 

Lưu ý: Bài viết này thảo luận về diễn biến của thị trường chứng khoán cơ sở cho mục đích giáo dục. Giao dịch các thị trường này thông qua Hợp đồng Chênh lệch (CFD) có rủi ro cao hơn đáng kể do đòn bẩy và không liên quan đến quyền sở hữu cổ phiếu cơ sở. 

Những điểm chính 

• Việc đề cập hoặc hợp tác với OpenAI đã trở thành tín hiệu thị trường được theo dõi chặt chẽ và có thể gây ra biến động mạnh đối với các cổ phiếu công nghệ liên quan. 

• Một số nhà đầu tư coi sự hợp tác với OpenAI là cách để tiếp cận gián tiếp với ngành AI, thường dẫn đến hành vi giao dịch theo đà tăng. 

• Trong khi “Hiệu ứng OpenAI” tạo ra lợi nhuận nhanh chóng, nó cũng làm tăng rủi ro định giá và tính phản xạ của thị trường, khi sự cường điệu có thể vượt xa các yếu tố cơ bản. 

Sức mạnh của việc nhắc đến tên: Cách OpenAI kiếm được hàng tỷ đô la chỉ bằng một lần nhắc đến 

OpenAI không phải là một công ty đại chúng, nhưng nó đang hoạt động như một trong những thế lực có ảnh hưởng nhất trên Phố Wall. Mỗi thông báo, bản demo, hay phát biểu ngẫu hứng của CEO Sam Altman giờ đây đều có sức mạnh lay chuyển thị trường. 

Các nhà đầu tư theo dõi các quan hệ đối tác và cập nhật sản phẩm của công ty với cường độ tương tự như họ dành cho các cuộc họp của Fed vì mọi kết nối mới đều báo hiệu nơi làn sóng tăng trưởng AI tiếp theo có thể chảy đến. 

Ví dụ rõ ràng nhất xuất hiện vào đầu tháng này, khi OpenAI công bố thỏa thuận chip trị giá hàng tỷ đô la với AMD. Theo thỏa thuận, OpenAI cam kết mua tới 6 gigawatt GPU Instinct của AMD, trị giá hàng chục tỷ đô la, và nhận được lệnh mua tới 160 triệu cổ phiếu AMD (tương đương khoảng 10% cổ phần của công ty) tùy thuộc vào các mốc hiệu suất ^[1]. 

Sau thông báo, cổ phiếu của AMD đã tăng hơn 30% chỉ trong một ngày một lời nhắc nhở về tốc độ phản ứng của thị trường với tâm lý và dòng tin tức, nhưng cũng về mức độ bất ổn của những động thái như vậy ^[2]. 

Biểu đồ 1: Biểu đồ giá AMD hàng ngày. Nguồn: https://www.tradingview.com/x/JM8OW2PG/  

Đây không phải là trường hợp cá biệt. Trong Ngày hội Phát triển của OpenAI, các công ty như Figma, Salesforce, Uber và Expedia đã được giới thiệu là những đơn vị tiên phong sử dụng nền tảng ChatGPT. Chỉ trong vài giờ, giá cổ phiếu của họ đã tăng vọt khi khối lượng giao dịch tăng vọt giữa các nhà đầu tư tìm kiếm cơ hội tiếp cận “liên quan đến OpenAI”. 

Điều đang diễn ra thật đơn giản nhưng sâu sắc: OpenAI đã trở thành một ngân hàng trung tâm của sự chú ý. Việc đề cập đến các hoạt động của OpenAI có thể đóng vai trò như những tín hiệu cảm xúc trong ngành AI, quyết định dòng vốn, tiêu đề và sự nhiệt tình của nhà đầu tư sẽ chảy về đâu tiếp theo. 

Tại sao các nhà đầu tư coi các đề cập đến OpenAI là tín hiệu? 

Mỗi thông báo hợp tác của OpenAI không chỉ làm nổi bật sự hợp tác mà còn định hình cách các nhà đầu tư nhìn nhận các cơ hội tương lai trong lĩnh vực AI. Dưới đây là những yếu tố chính thúc đẩy hành vi và thị trường, giải thích tại sao những thông báo này lại trở thành tín hiệu mạnh mẽ đến vậy. 

1. Sự khan hiếm và nghệ thuật kể chuyện 

Vì OpenAI không được niêm yết công khai, một số nhà đầu tư lại tập trung vào các đối tác đã niêm yết của công ty. Điều này tạo ra giá trị khan hiếm. Mỗi giao dịch mới đều trở thành một cánh cửa nhỏ để tiếp cận câu chuyện tăng trưởng vượt bậc của OpenAI. 

Về mặt tài chính, một “lượt nhắc đến” vừa là tín hiệu vừa là sự kiện khan hiếm. Nó xác nhận công nghệ của công ty, mang lại doanh thu dự kiến trong tương lai và khơi dậy cảm giác rằng đây là người hưởng lợi lớn tiếp theo. 

2. Sự khuếch đại của câu chuyện 

Một khi một cái tên bắt đầu tạo được đà tăng trưởng, nó sẽ tự nuôi dưỡng chính nó. Các nhà giao dịch bán lẻ ồ ạt tham gia, các thuật toán theo đuổi khối lượng giao dịch, và truyền thông tài chính khuếch đại động thái. Trong một thế giới bị chi phối bởi các chu kỳ chú ý ngắn ngủi, thương hiệu của OpenAI đóng vai trò như một tia lửa hoàn hảo cho vòng phản xạ này. 

Đây chính là hiện tượng đã thúc đẩy cổ phiếu “Magnificent 7” vào đầu thập kỷ này, hiện đang được thúc đẩy bởi công ty AI được thổi phồng nhất thế giới. 

3. Ảo tưởng về sự kiểm soát 

Những lời đề cập này mang lại cho các nhà đầu tư cảm giác sai lầm về độ chính xác: “Nếu OpenAI chọn họ, thành công chắc chắn sẽ đến.” Nhưng lịch sử lại cho thấy điều ngược lại. 

Trong mọi chu kỳ công nghệ, từ dot-com đến AI, các mối liên kết thường vượt xa thực chất. Một tiêu đề về quan hệ đối tác có thể kích hoạt một đợt tăng giá mạnh mẽ ngay cả khi tác động thực sự đến doanh thu còn phải mất nhiều năm nữa – nếu nó thậm chí có thể thành hiện thực. 

Tâm lý đằng sau cơn cuồng loạn 

Phản ứng trước mọi động thái của OpenAI không chỉ mang tính tài chính — mà còn mang tính tâm lý sâu sắc. Từ nỗi sợ bỏ lỡ cơ hội đến các mô hình giao dịch theo bầy đàn, một số thành kiến nhận thức giúp giải thích tại sao thị trường lại phản ứng mạnh mẽ trước ảnh hưởng của họ. 

1. FOMO “tăng lực” 

AI không chỉ là một xu hướng. Nó là câu chuyện tăng trưởng mang tính quyết định của thế hệ này. Nhiều nhà đầu tư háo hức tiếp cận lĩnh vực AI đang phát triển nhanh chóng, thường xuất phát từ nỗi sợ bỏ lỡ các cơ hội tiềm năng. Tâm lý sợ bỏ lỡ (FOMO) đã trở thành một nỗi ám ảnh. 

Mỗi thông báo hợp tác mới hoặc tin đồn liên quan đến AI đều khiến các nhà giao dịch cuống cuồng, tuyệt vọng tìm kiếm làn sóng tiếp theo trước khi nó lên đến đỉnh điểm. Việc bỏ lỡ một đợt tăng giá chỉ càng làm tăng thêm sự cấp bách phải theo đuổi đợt tăng giá tiếp theo, tạo ra một chu kỳ tự củng cố của sự cường điệu và đà tăng trưởng. 

2. Thiên kiến thẩm quyền 

OpenAI đã trở thành nhà tiên tri mới của thế giới công nghệ. Khi Sam Altman hay OpenAI gọi một công ty là “đối tác”, thị trường phản ứng như thể nhận được một tín hiệu thần thánh. Đây chính là sự thiên vị thẩm quyền ở mức độ mạnh nhất, xu hướng tin tưởng và làm theo những nhân vật được coi là chuyên gia hoặc nhà lãnh đạo. 

Danh tiếng của Altman, được khuếch đại bởi sự hậu thuẫn của Microsoft Corporation (NASDAQ: MSFT) và thành tích của Nvidia Corporation (NASDAQ: NVDA), đã dập tắt sự hoài nghi và củng cố niềm tin. Đột nhiên, ngay cả một lời đề cập mơ hồ về sự hợp tác cũng có thể biến thành hàng tỷ đô la giá trị thị trường. Tâm lý rất đơn giản: nếu OpenAI tin tưởng họ, làm sao các nhà đầu tư lại không thể? 

3. Hành vi bầy đàn và tính phản xạ 

Trên thị trường, cảm xúc rất dễ lây lan. Khi một cổ phiếu liên kết với OpenAI tăng giá, các nhà đầu tư coi đó là sự xác nhận rằng người khác biết điều gì đó mà họ không biết, và họ vội vàng tham gia. Đây chính là hành vi bầy đàn, nơi phân tích lý trí bị lu mờ trước tâm lý đám đông. 

Nhưng cơn sốt AI còn tiến xa hơn nữa. Khi giá cả tăng, chúng củng cố niềm tin rằng câu chuyện là có thật và không thể ngăn cản, thu hút thêm nhiều người mua. Vòng lặp này, nơi nhận thức tạo ra giá cả, và giá cả củng cố nhận thức, được gọi là tính phản xạ, một khái niệm được George Soros phổ biến. 

Giao dịch AI là hiện thân của nó trong thời hiện đại, nơi mà lời kể và định giá tác động lẫn nhau trong một chu kỳ của niềm tin tập thể và động lực đầu cơ. 

Những rủi ro tiềm ẩn 

“Hiệu ứng OpenAI” có thể gây ra biến động thị trường đáng kể, tạo ra cả cơ hội lẫn rủi ro cho các nhà giao dịch. Đằng sau sự hưng phấn đó là một mạng lưới rủi ro đan xen, có thể sụp đổ nhanh chóng như khi chúng được hình thành. Dưới đây là một số rủi ro chính mà các nhà đầu tư cần lưu ý. 

Loại rủi ro	Sự miêu tả
Định giá quá cao và Logic tuần hoàn	Định giá AI có nguy cơ tự củng cố – các công ty mua chip NVIDIA, nhà đầu tư đẩy giá cổ phiếu chip lên cao, và sự lạc quan tự nuôi dưỡng. Nếu tâm lý thị trường nguội lạnh, chu kỳ này có thể đảo ngược mạnh mẽ.
Rủi ro thực hiện	Các kế hoạch khổng lồ của OpenAI—cụm 10 GW, chip tùy chỉnh và quan hệ đối tác—đòi hỏi sự thực hiện hoàn hảo. Sự chậm trễ hoặc vượt chi phí có thể ảnh hưởng đến toàn bộ hệ sinh thái AI.
Rủi ro phụ thuộc	Nhiều công ty AI nhỏ hơn đang giao dịch dựa trên mối quan hệ với OpenAI. Việc chuyển hướng sang các công cụ nội bộ hoặc đối tác mới có thể xóa sổ những định giá này chỉ sau một đêm.
Rủi ro pháp lý và chính trị	Việc giám sát chống độc quyền, kiểm soát xuất khẩu chip và luật AI thay đổi nhanh chóng có thể nhanh chóng thay đổi tâm lý và làm giảm hoạt động thương mại AI hiện tại.

Microsoft và Nvidia: Mỏ neo trọng lực 

Trong khi AMD và thậm chí cả những cái tên như Figma, Salesforce và Uber có thể đã chiếm hết sự chú ý gần đây thông qua quan hệ đối tác nổi bật với OpenAI, thì hai gã khổng lồ vẫn tiếp tục thống trị toàn bộ quỹ đạo AI: Microsoft và Nvidia. 

Hai bên không chỉ là đối tác. Họ là lực hút của hệ sinh thái OpenAI. Microsoft hỗ trợ phần mềm, đám mây và lớp kiếm tiền, trong khi Nvidia cung cấp năng lượng cho bộ máy tính toán giúp tất cả trở nên khả thi. 

Cả hai đều đóng vai trò trung tâm trong hệ sinh thái OpenAI, ảnh hưởng đến cách thức phát triển vốn và cơ sở hạ tầng trong toàn ngành AI. 

Microsoft: Người bảo trợ, Đối tác và Đối thủ tiềm năng 

Khoản đầu tư ban đầu hơn 13 tỷ đô la của Microsoft đã củng cố vai trò trụ cột của OpenAI ^[3]. Azure hỗ trợ các mô hình và tích hợp thông qua Copilot liên kết ChatGPT trực tiếp với Office và Windows. Tuy nhiên, mối quan hệ này đang ngày càng phát triển. 

OpenAI đang tích cực tái cấu trúc công ty, có kế hoạch trở thành một công ty vì lợi ích công cộng để huy động thêm vốn và nới lỏng các ràng buộc từ công ty mẹ phi lợi nhuận. 

Trong khi đó, Microsoft đang đàm phán lại các điều khoản và tranh luận về việc bao nhiêu phần đầu tư của mình sẽ trở thành vốn chủ sở hữu trong cơ cấu mới, đồng thời cố gắng bảo vệ quyền truy cập vào các mô hình AI trong tương lai của OpenAI. 

Ngay cả trang web của họ cũng không còn mô tả Microsoft là “chủ sở hữu thiểu số” nữa mà thay vào đó là nắm giữ “lợi ích kinh tế thiểu số”, báo hiệu một cổ phần tinh tế hơn. 

Tóm lại, Microsoft vẫn là một trong những công ty đại chúng được theo dõi chặt chẽ nhất có liên quan đến sự phát triển của OpenAI, nhưng sự hợp tác từng đơn giản này giờ đây lại trở nên căng thẳng và bất ổn. 

Nvidia: Ông vua “Cuốc xẻng” 

Trong khi Microsoft hỗ trợ phần mềm và lớp đám mây, Nvidia cung cấp năng lượng cho xương sống tính toán của OpenAI. GPU là huyết mạch của việc đào tạo và suy luận AI, và Nvidia đang thống trị thị trường đó. 

Mỗi lần OpenAI công bố kế hoạch mở rộng, các nhà đầu tư thường hiểu đó là dấu hiệu tích cực về triển vọng nhu cầu của Nvidia. 

Các kế hoạch được đồn đại về cụm máy tính 10 gigawatt dựa trên hệ thống Nvidia là ví dụ hoàn hảo: các nhà đầu tư ngay lập tức biến tin tức này thành áp lực tăng giá. 

Microsoft và Nvidia cùng nhau tạo thành “cặp đôi chủ chốt” trong câu chuyện về OpenAI. Khi OpenAI tìm kiếm một đối tác mới, hai câu hỏi mà các nhà đầu tư luôn đặt ra đầu tiên là: 

1. Ai cung cấp máy tính? Nvidia 

2. Đám mây nào sẽ lưu trữ nó? Microsoft 

Những mối liên kết này hoàn thiện mối liên hệ giữa quan hệ đối tác của OpenAI và tâm lý thị trường. 

Kết: Sức mạnh và hiểm họa của hiệu ứng OpenAI 

“Hiệu ứng OpenAI” không chỉ là một xu hướng thị trường. Nó là tấm gương phản ánh cách các nhà đầu tư hiện đại suy nghĩ, phản ứng và tin tưởng. Trong thời đại mà câu chuyện diễn biến nhanh hơn con số, OpenAI đã trở thành một nhà tiên phong công nghệ và một chất xúc tác tâm lý. 

Mỗi lần nhắc đến nó đều có thể làm tăng hoặc giảm hàng tỷ giá trị thị trường trên giấy tờ, định hình lại hệ thống phân cấp trong ngành và định nghĩa lại khái niệm “tiếp xúc với AI”. Nhưng đằng sau sự phấn khích đó là một sự thật sâu xa hơn: ảnh hưởng mà không có trách nhiệm giải trình sẽ gây hại theo cả hai hướng. 

Sức hút ngày càng lớn của OpenAI đã biến Microsoft và Nvidia thành hai trụ cột của nền kinh tế AI, nhưng đồng thời cũng thổi phồng kỳ vọng trên khắp các thị trường, nơi mà sự cường điệu thường vượt xa các yếu tố cơ bản. Ranh giới giữa tín hiệu và nhiễu đã trở nên mờ nhạt, và đó chính là nơi cơ hội và nguy hiểm cùng tồn tại. 

Điều quan trọng nhất mà các nhà quan sát thị trường cần lưu ý là Hiệu ứng OpenAI là có thật nhưng mang tính phản xạ — nhấn mạnh tầm quan trọng của việc hiểu các câu chuyện thị trường thay vì chỉ phản ứng với chúng. 

Trong kỷ nguyên mới này, khi quan hệ đối tác có thể tác động đến thị trường và sự đề cập có thể tạo ra động lực, điều quan trọng cần rút ra là phải hiểu rằng trong thị trường hiện đại, chính sự chú ý có thể trở thành một yếu tố có ảnh hưởng. 

Tài liệu tham khảo